Een wolk kiekendieven in Khelcom (Senegal)

Reisblog Senegal door Popko Wiersma

Een team van Grauwe Kiekendief – Kenniscentrum Akkervogels en andere partners uit het Dutch-African Landbird Initiative (DALI) is momenteel in Senegal om de monitoring en het onderzoek naar landtrekvogels weer op te starten.

20-februari-2025 – Zondag de 16^e was alweer de laatste dag van de veldcursus. Als afsluiter nog een keer met drie groepjes studenten vogels monitoren, foerageerobservaties doen aan grutto’s en werken met audio-opnameapparatuur. Almut en ik gaan met een aantal studenten op pad om de ins en outs van het tellen uit te leggen. Onderdeel daarvan is het schatten van afstanden; Almut liep daarbij willekeurige afstanden van de studenten af terwijl zij de andere kant op keken, waarna ze de afstand moesten schatten. Ik kon dit meten met een afstandsmeter. Leuke oefening, omdat het laat zien dat er grote verschillen kunnen zijn in hoe mensen afstanden inschatten.

Almut had ’s middags een grote verrassing voor iedereen in petto: een boottochtje op de rivier naar een pelikaankolonie. Dit was een feest voor alle vogelaars met veel leuke vogelsoorten onderweg, zoals twee Afrikaanse dwergeenden, hier en daar een Afrikaanse zeearend langs de oever en veel witwangsterns achter de boot. ‘s Avonds hebben de studenten en een select gezelschap van docenten al salsa- en limbo-dansend de cursus afgesloten, waarbij ongekende talenten boven kwamen drijven.

Kolonie roze pelikanen in een zijtak van de Senegalrivier © Popko Wiersma

Omdat de studenten nog niet ervaren hadden hoe vogels uit het net te halen werd dat maandagochtend geoefend. Het net hing weer vol met zwartkopwevers en iedereen kon leren hoe de vogels vast te houden en voorzichtig uit het net te peuteren, wat niet altijd even eenvoudig is. Terwijl een deel van ons met de studenten in de bus meereisde terug naar Saint-Louis gingen Wim, Karen en ik met de auto naar le Grande Lac, waar enorme aantallen fluiteenden en flamingo’s en ook zomertalingen te zien zijn.

Baardgrasmus © Toni Hoenders

Toni geeft onderwijs over ringen en biometrie in Saint Louis © Almut Schlaich

Gele kwikstaart © Toni Hoenders

Another day at the office © Almut Schlaich

’s Avonds waren we uitgenodigd voor een fancy diner in een fancy restaurant met belangrijke mensen, waaronder Mr. Leventis, de belangrijkste financier van de master ornithologie die mogelijk ook een externe campus voor ecologische studies gaat financieren. Als dit gaat lukken zou dat enorme winst zijn voor ecologiestudies in Senegal en omliggende landen, wat broodnodig is nu de natuur overal het onderspit delft. We hopen dat we een goede indruk hebben achtergelaten.

Dinsdag was wat atypisch voor een veldwerk-expeditie: Almut en Mo hadden overleggen op de universiteit met de decaan en met de initiator van de masterstudie ornithologie, terwijl de rest de hele dag achter de computer zat (GKA – Dependance Senegal). Met pijn in onze harten nemen we ’s avonds afscheid van Dayo en Mo die de volgende dag voor ons vertrekken.

Albert neemt telescoop in ontvangst van Almut, zodat hij door kan gaan met het observeren van grauwe kiekendieven © Wim Mullié

De route door Senegal tot nu toe: beginnend in Dakar naar Nationaal park Djoudj door naar Khelcom

Nu, woensdag, is de laatste etappe van onze Senegalreis begonnen: we zijn vertrokken naar Khelcom. Khelcom is een heel speciale plek omdat er ongelooflijk veel grauwe kiekendieven verblijven. Er zijn ooit slaapplaatsen van duizenden vogels waargenomen. Almut heeft sinds 2013 Khelcom al vaker bezocht en daar kennisgemaakt met Albert, die het reisgezelschap ook nu weer onderdak gaat bieden. En nu zit ik een blog te tikken buiten bij het huis van hem. We konden hem heel blij maken met een telescoop (zijn oude was kapot) zodat hij ook weer goed naar de kieken kan speuren. Wij overnachten in een huisje en een hutje die hij voor toeristen heeft gebouwd. Meteen na aankomst zijn we op aanwijzing van Albert naar een mogelijke slaapplaats gereden. En met succes: zo’n 650 grauwe kiekendieven en 150 bruine kwamen in een gestage stroom naar de slaapplaats vliegen! Een betere afsluiting van de dag kan je je niet wensen.

Deze expeditie naar Senegal wordt mogelijk gemaakt door Vogelbescherming Nederland en vindt plaats in het kader van DALI (Dutch African Landbird Initiative), in samenwerking met Altenburg & Wymenga ecologisch onderzoek, Rijksuniversiteit Groningen, Vogelbescherming Nederland en Université Gaston Berger.