Grauwe kiekendief ‘Abe’

door Rob Dekker

De grauwe kiekendieven waren in 2019 ook weer in Flevoland te zien. Ieder jaar rond eind april / begin mei komen ze terug vanuit hun overwinteringsgebied ten zuiden van de Sahara in Afrika. Dit jaar keek ik met grote nieuwsgierigheid uit naar een succesvolle terugkomst van één specifieke man grauwe kiekendief: “Abe” genaamd.

Vorig broedseizoen ben ik er eindelijk na meerdere jaren van volgen in geslaagd om d.m.v. een redelijk gedetailleerde foto de bij deze vogel aanwezige ringcode 1H af te lezen. Dit heeft ertoe geleid dat we op grond van deze ringcode de beschikking kregen over een berg aan informatie over Abe zelf, en over zijn directe familieleden.

2007 – Jonge Abe onder de vleugel van een van zijn nestgenoten.

Abe komt in 2007 op een perceel van agrariër Van der Eijk aan de Wulpweg (gemeente Zeewolde) als jongste van vier jongen uit het ei. De beide ouders zijn radio-zenderman Helmut en satellietzendervrouw Jinthe.

Vader Helmut (met groene kleurring T3) is een oude bekende. Dankzij bescherming van nesten in 2003 in Riepsterhamrich (bij Emden, Duitsland) vloog deze vogel uit en broedde ook al in 2006 met succes in een Flevolands tarweveld. Hij was in dat jaar ook regelmatig in de Oostvaardersplassen te vinden.Moeder Jinthe (met gele kleurring N1) die in 2001 geboren is in Flevoland wordt in datzelfde jaar (2007) gevangen en van een satellietzender voorzien. Zij bleef begin april 2008 tijdens haar voorjaarsmigratie in het westelijk deel van de Sahara steken en overleed aldaar.

Abe krijgt als nestjong alleen een metalen ring om de linkerpoot en geen kleurring. Op dat moment was hij nog te klein voor een kleurring en mogelijk zou hij het als jongste ook niet redden. De andere jongen krijgen wel een gele kleurring met de codes ZV, ZX en ZY.

Dit jaar keek ik met grote nieuwsgierigheid uit naar een succesvolle terugkomst van één specifieke man grauwe kiekendief

Er werd vanuit gegaan dat hij het toch niet zou redden als kleinste in het nest

Een zus van Abe is Sigrid (met ringcode ZX) die als juveniel een satellietzender kreeg en bijna twee jaar lang waardevolle informatie verzamelde, voordat zij in het noorden van Algerije om het leven kwam.

In 2009 wordt de dan adulte Abe gevangen bij zijn nest aan de Pijlstaartweg in Flevoland voor radiotelemetrie-onderzoek. Tevens wordt Abe hier officieel vernoemd naar Abe Dijkstra († 1-4-2019) vrijwilliger van het eerste uur in Flevoland.

Grauwe kiekendief Abe kreeg naast een op de staart geplakte radiozender ook een gele ring met ringcode 1H om de rechterpoot. Helaas bleek zijn zender al vlot afgevallen te zijn. Besloten werd om een andere man te gaan vangen om die van een radiozender te voorzien. Het toeval wilde dat in het perceel waar Abe zijn nest had nog een ander mannetje met nest zat. Deze man werd gevangen en bleek de broer van Abe te zijn. Na het zenderen kreeg deze de toepasselijke naam “Broer van Abe” (met ringcode ZV).

Het heeft daarna bijna tien jaar geduurd, voordat er een terugmelding van Abe kon worden gedaan. Abe werd vorig jaar begin mei gevonden in de directe omgeving van Lelystad en bleek er niet één maar twee vrouwen op na te houden. Een duidelijk geval van bigamie wat niet ongewoon is bij grauwe kiekendieven. Het toeval wilde dat beide vrouwen een nest hadden op twee verschillende percelen van agrariër Van der Eijk. Dit was ook de eigenaar van het perceel waar Abe uit het ei kroop. De beide nesten lagen iets minder dan drie kilometer van elkaar verwijderd. Uiteindelijk slaagt Abe er in om succesvol twee jongen (met ringcodes S|2 en S|3) bij de ene vrouw en vier jongen (met ringcodes P|6, P|7, P|8 en S|1) bij de andere vrouw groot te brengen en uit te laten vliegen.

Gele pin locatie van het nest waar Abe als jong uitvloog. In gele cirkel de locatie van de twee nesten die Abe in 2018 groot wist te brengen.

Twee van de zes jongen van Abe in 2018. Het mannetje rechts met kleurring S|1 wordt op 26 augustus 2019 in Flevoland teruggezien als 2e kalenderjaar vogel. © Rob Dekker

Aangezien ik de gewoonte heb om zoveel mogelijk foto’s te maken van veelal vliegende grauwe kiekendieven in Flevoland, was het mogelijk om de foto’s van Abe te vergelijken met die van de aanwezige mannen grauwe kiekendief in het jaar 2016 en 2017. Hoofdzakelijk op grond van de tekening op de ondervleugel kan er met grote zekerheid worden geconcludeerd dat Abe ook in deze jaren vlakbij Lelystad een nest heeft gehad. Helaas is het nest met vier geringde jongen van 2016 om onduidelijke redenen volledig over de kop gegaan (m.a.w. alle jongen zijn doodgegaan).

In 2017 zijn er gelukkig wel een drietal jongen (met ringcodes F|7, F|8 en F|9) uitgevlogen. Eén van deze drie jongen kwam op de voor mij memorabele avond van 26 juli 2018 op bezoek bij het nest van Abe met de vier jongen, terwijl ik dichtbij in een schuiltent zat. Het ging om het prachtige tweede kalenderjaar mannetje met ringcode F|9. Het was die bewuste avond ontzettend warm en ik zat met koelelementen in mijn nek om niet oververhit te raken. Rond zonsondergang waren alle jongen en de beide ouders aan het rondvliegen, toen ook nog een adulte man en de tweede kalenderjaar man aan kwamen zetten. In totaal vlogen er acht grauwe kiekendieven rondom me. Zonder overdrijven voor mij wel de mooiste vogelervaring tot nu toe.

2018 – Een zoon van Abe uit 2017 met ring F|9 komt aan het eind van het broedseizoen in Flevoland op bezoek. © Rob Dekker

Zonder overdrijven voor mij wel de mooiste vogelervaring tot nu toe

Noot van de redactie:
Het bovenstaande verhaal geeft wel aan hoe belangrijk het ringen van vogels kan zijn. De stamboom en de omzwervingen van vogel Abe hadden we anders nooit zo nauwkeurig kunnen herleiden.

Dit verhaal van Rob Dekker rond grauwe kiekendief Abe heeft dit jaar (2019) nog meer betekenis gekregen omdat op 1 april de man waarna vogel Abe vernoemd is, te weten Abe Dijkstra vrij plotseling na een kort ziekbed is overleden. Abe Dijkstra is vanaf het begin dat het beschermingswerk rond de kiekendieven in Flevoland is gestart als vrijwilliger actief geweest. Zijn overlijden is erg verdrietig voor zijn vrouw, familie en vrienden.

Ook dit jaar keerde grauwe kiekendief Abe terug naar Flevoland om daar een nest met vier jongen groot te brengen. De vrouw van overleden vrijwilliger Abe was bij het ringen van de jongen aanwezig. Op het graf van Abe wordt een beeldje van een kiekendief geplaatst.

Tot slot: op 23 augustus 2019 was er net als in 2018 een terugmelding van een jong van Abe. Weer een mannetje, met deze keer ring S|1 een jong van 2018!