Kiekendieven zoeken en afstand houden

door GKA en Thijs Horst

© Jan Ploeger

De kiekenzoekdagen in Flevoland en Groningen zijn inmiddels al weer een tijdje geleden, maar het broedseizoen is nog in volle gang en de eerste kuikens zijn nog maar net uit het ei en de eerste nesten beschermd. Beide dagen zagen er met de coronomaatregelen behoorlijk anders uit dan we gewend zijn. Vorig jaar kwamen we samen in de schuur van Hans Haanstra in Flevoland en bij familie ten Have in Groningen, daar begon de dag met koffie, koek en uitleg en eindigde de dag met soep, stokbrood en salade. Dit jaar communiceerden we vooral via e-mail en Whatsapp en begonnen we allemaal direct in het veld tussen de graan-, luzerne- en koolzaadpercelen. We zijn ontzettend dankbaar voor de hoge opkomst en alle mensen die desondanks deze maatregelen het veld in gingen om broedparen in kaart te brengen.


Flevoland

Op zaterdag 9 mei is er in Flevoland de eerste zoekdag van het jaar georganiseerd. We zijn met 24 mensen in tweetallen of alleen op pad gegaan. Een mooie grote groep mensen zodat we heel Flevoland inclusief de Noordoostpolder konden bekijken op kiekendieven. Voor Thijs Horst (lees zijn verslag van deze dag verderop), een nieuwe deelnemer aan deze zoekdag, begon de ochtend goed met een jagende man grauw die vertrok met een muis. We verwachten eerst dat deze zou doorvliegen naar de bij ons al bekende plek, maar dit bleek niet het geval! Een nieuw paar op een nieuwe plek was al snel ontdekt, geweldig!

Even later kwam er een melding binnen van Corne Koopmans bewoner van Flevoland en natuurfotograaf. In een ander luzerneperceel dat al bij ons bekend was, waren twee paren zich aan het vestigen. Een van deze vogels bleek Anneke te zijn, gezenderd in 2019 in Flevoland. Maar wat wilde nu het geval, de tweede vrouw in dat perceel droeg ook een zender! Dit bleek later Margot te zijn. Er moesten eerst antennes geplaatst worden om haar data te kunnen uitlezen. Zij heeft in 2019 een UvA-Bits logger gekregen in Groningen en is in 2015 bij Finsterwolde uit het ei gekropen.

Bij een derde perceel luzerne werden die dag ook 2 paren waargenomen. Een van deze mannetjes was oude bekende “Abe”, hij zwierf met zijn vrouwtje nog heen en weer tussen een perceel wintergerst en het luzerne. Ook het andere paar op die plek had zich nog niet definitief gevestigd. Een van de redenen dat we de zoekdag al redelijk vroeg organiseren is dat de vrouwtjes nog (net) niet broeden en dus beter zichtbaar zijn. We kunnen dan paren in gevoelige gewassen als luzerne of gras op tijd voor het maaien lokaliseren. Een nadeel is dat ze daarna nog kunnen verhuizen naar een ander perceel. In Flevoland is dat niet zo’n probleem, want er is een vaste club fanatieke vrijwilligers die de boel daar goed in de gaten houden, dank daarvoor!

Verder werden er op die dag meer dan 80 buizerds genoteerd, 19 torenvalken, 20 bruine kiekendieven en als afsluiter een overvliegende zwarte wouw.

Helaas waren er begin juni nog maar 2 paren in beeld in Flevoland. 1 paar heeft zich gevestigd in wintertarwe en 1 paar in wintergerst. Nog steeds zijn we zoekende naar Margot en eventueel andere paren (op het moment van schrijven eind mei, binnenkort komt hier een update over).

Gezenderde vrouw Margot in Flevoland. mei 2020 © Jan Katsman

Verslag van Thijs Horst over de Kiekenzoekdag in Flevoland

Afgelopen zomer heb ik het boek van Elvira Werkman ‘’De man op de dijk’’ gelezen en ben daardoor enthousiast geworden voor het werk van Grauwe Kiekendief – Kenniscentrum Akkervogels (GKA)! Toen ik mij aanmeldde als vrijwilliger was het broedseizoen echter al zo’n beetje achter de rug. Om mij echt actief in te kunnen zetten moest ik dus nog even geduld hebben. Zaterdag 9 mei was het dan eindelijk zover (naast een aantal muizeneter-tellingen in de winter) ik kon actief bezig met de grauwe kiekendieven, tijdens een zoektocht naar broedpaartjes in Flevoland.

Samen met een ander telteam namen wij de regio oost van Dronten voor onze rekening. Zij startte zuid van ons gebied en ik startte noordelijk om zo naar elkaar toe te werken. Toen ik begon met zoeken stuitte ik eigenlijk direct op een pas gemaaid grasperceel met volop activiteit. Zo kon ik 2 bruine kiekendieven, een reiger en een stuk of 4 buizerds onderscheiden. Wat er verder nog zat en vloog was lastig te zien met mijn verrekijker, ik had namelijk tegenlicht en het was behoorlijk ver weg. Uiteindelijk besloot ik om nog even in de omgeving te blijven en te kijken of ik wat verder het bouwland in kon komen. Ik vond een betonnen pad, waardoor ik een stuk het land in kon lopen zonder de gewassen te beschadigen. Op dat pad zag ik de eerste grauwe kiekendief van de dag! Het was een volwassen man met prooi. Hij vloog alleen behoorlijk hoog weg van mij. Ik bleef hem volgen met de verrekijker totdat hij uit het zicht verdween. Het laat zich natuurlijk raden wat ik daarna deed. Wachten… Of hij nog terug zou komen. Toen ik de hoop opgegeven had en verder ging met de zoektocht vond ik hem weer terug. Hij was aan het jagen boven een perceel luzerne. Ik bleef deze schitterende jacht volgen totdat ik verrast werd door een tweede kiek. Het was z’n vrouw! Even snel doorgeven aan de vaste staf en verder genieten van de jacht en het elkaar het hof maken. Na een kwartier verdwenen ze echter uit het zicht, ze gingen beide op de thermiek omhoog. Ondertussen had ik wat appjes gekregen dat ik waarschijnlijk een nieuw paartje voor Flevoland ontdekt had! TOF!! Toen ze na 10 minuten nog niet teruggekeerd waren ben ik mijn route maar weer gaan vervolgen. Ik was per slot van rekening pas een kilometer onderweg en had nog wel een stuk te gaan. Op de rest van de route kon ik helaas niets meer ontdekken.

Omdat ik de kieken zo mooi vond en ik ook nog geen zin had om naar huis te gaan ben ik nog maar even terug gegaan naar de plek waar ik ze gevonden had, en ja hoor ze waren ook weer terug! De rest van de middag zijn ze ter plaatse geweest en heb ik, en de rest van de vrijwilligers, genoten van deze prachtige beesten die het beschermen meer dan waard zijn.

Groningen

Op 23 mei was het zover, de zoekdag in Oost-Groningen. We zijn met 40 mensen het veld in geweest om te zoeken, er zijn zelfs speciaal mensen uit Utrecht, Zwolle en Deventer gekomen. Het blijkt nu al weer een bijzonder seizoen te worden met broedparen die maar blijven rondzwerven of verhuizen en overal in de provincie opduiken. De zoekdag heeft zo naast bevestigingen en aanknopingspunten ook vragen opgeleverd. In ieder geval is er een stevige basis gelegd aan informatie om op verder te bouwen. Samen met onze vrijwilligers is het een mooie puzzel om op te lossen.

Afstand houden

Sinds de start van het broedseizoen lijkt het alsof de velden in Groningen drukker zijn dan in andere jaren en er veel mensen in de weer zijn om grauwe kiekendieven (met kleurringen) vast te leggen op de foto. Uiteraard kunnen wij ons goed verplaatsen in mensen die van deze prachtige roofvogels willen genieten. Dat doen we zelf en onze vrijwilligers ten slotte ook elke dag. Helaas betekent het in sommige gevallen ook dat er niet altijd bij stil wordt gestaan welke invloed dichtbij en lang vlakbij een nestlocatie staan voor gevolgen kan hebben. Sommige kiekendieven broeden dicht aan de weg en als er een auto of persoon staat te observeren op korte afstand, houdt de kiekendief des te meer afstand en keert voor het moment niet terug naar zijn nest. Als dat te lang voortduurt kunnen eieren koud worden of een nest wordt verlaten. Wij willen hierbij graag een oproep doen aan iedereen die op zoek is naar kiekendieven om aan het welzijn van de vogels te denken. Houd voldoende afstand en blijf niet langdurig vlakbij een nestlocatie staan. Als je graag kleurringen wil aflezen, neem dan vooral contact op zodat niet diezelfde vogel meermaals afgelezen wordt, maar je ook nog eens echt een kennisbijdrage kunt leveren door op plekken waar we nog informatie nodig hebben te kijken.

Je kan je hiervoor melden bij Madeleine Postma (Groningen): [email protected], tel. + 31 (0) 29 26 99 78
En Jitty Hakkert (Flevoland): [email protected], tel + 31 (0)6 46 02 49 64

Het beschermen van de nesten van kiekendieven wordt financieel mogelijk gemaakt door de Provincies Groningen en Flevoland.

© Regionalplan & UVP

Ook in de Duitse Dollardpolders zijn wij op dit moment druk bezig met het zoeken van kiekendiefnesten, in samenwerking met Regionalplan & UVP en LNV Rheiderländer Marsch.