Natuurinclusieve landbouw in Polder Ravenswoud 2017-2020
door Henk Jan Ottens
Polder Ravenswoud is een Friese hoogveenontginning van circa 350 ha groot dat ligt ingeklemd tussen het Fochteloërveen, de Compagnonsbossen en de provinciegrens met Drenthe. Het merendeel van de polder is in gebruik voor akkerbouw. Zo’n 165 hectare is ingeruimd voor de teelt van aardappelen, zomergraan, suikerbieten, voederbieten en snijmaïs. Grasland beslaat zo’n 130 hectare en de resterende oppervlakte wordt ingenomen door natuurmaatregelen, wijken, erven, zandwegen en houtwallen.
In 2018 is in opdracht van Natuurmonumenten samen met de pachters door Grauwe Kiekendief – Kenniscentrum Akkervogels (GKA) een nieuw gebiedsplan met een looptijd van tien jaar opgesteld. Natuurmonumenten heeft de ambitie om hier als voorbeeldgebied beheervormen te ontwikkelen waarmee de beoogde natuurdoelen worden verwezenlijkt en die tevens verenigbaar zijn met het landbouwkundig gebruik van de polder. Om deze ambitie te verwezenlijken zijn de veldleeuwerik en de patrijs gekozen als doelsoorten. De komende jaren wordt gestreefd om de stand van de veldleeuwerik door te ontwikkelen naar tien broedparen per 100 hectare en om de patrijs als broedvogel terug te laten keren in polder Ravenswoud.
Polder Ravenswoud
Vanaf 2018 is gestart met het vergroten van het areaal natuurmaatregelen naar circa 40 ha waarbij de inzet vooral gericht was op het inbrengen van vlakdekkende maatregelen in de voor veldleeuwerik en patrijs als belangrijkste delen aangemerkte gebieden. Voor akkers gaat het dan om het inrichten van vogelakkers, dunner gezaaide percelen met zomergraan, aanleg van minimaal 15 meter brede akkerranden, aanleg wintervoedselveldjes, verbouw van voederbieten en de teelt van eiwitgewassen als erwten en veldbonen. En voor de graslanden het opbrengen van ruige stalmest in combinatie met uitgesteld maaibeheer tot 15 juni en tot 1 juli in de kerngebieden voor veldleeuwerik en patrijs.
Prachtige ontwikkeling
In polder Ravenswoud zijn vanaf 1998 broedvogeltellingen beschikbaar. Deze tellingen zijn uitgevoerd door Janco Mulder en stopten in 2015. In 2017 zijn de tellingen voortgezet door GKA. In het gebied zijn van 2017 tot 2020 in totaal 69 soorten als broedvogel vastgesteld. In tabel 1 is de ontwikkeling van de belangrijkste soorten weergegeven.
Broedparen per jaar geteld in Polder Ravenswoud
Patrijzen en Grauwe Gorzen polder Ravenswoud!
Sensationeel is de terugkeer van de patrijs in Polder Ravenswoud in 2020. In april 2020 werd voor het eerst in meer dan 20 jaar weer een paartje gezien. Of er ook gebroed is in het gebied bleef onduidelijk. Ouders met jongen zijn niet gezien. Nieuw in het gebied was ook de fazant die in 2020 in een vogelakker werd gezien en ternauwernood aan de klauwen van een havik wist te ontkomen. Totaal verassend waren verder de waarnemingen van maximaal vijf grauwe gorzen in januari en februari 2018. Lange tijd verbleven de grauwe gorzen in een groep geelgorzen bij een vogelakker en wintervoedselveldjes.
Prachtige resultaten die houvast bieden voor het natuur inclusief inrichten van landbouwgebieden. En in 2021 gaan we samen met natuurmonumenten en de boeren gewoon verder met ons onderzoek!
Uit de tabel wordt duidelijk dat de stand van een aantal soorten sinds de nieuwe inrichtingsmaatregelen flink in de lift zit. Met name gele kwikstaart en veldleeuwerik lijken te profiteren. Met 7,6 broedparen per 100 hectare in 2020 kruipt de stand van de veldleeuwerik in drie jaar tijd naar de gewenste ondergrens van 10 broedparen per 100 hectare. Ook de stand van de gele kwikstaart en geelgors is toegenomen of stabiliseert zich sinds 2018 op een hoger niveau. De stand van struweelvogels als grasmus, kneu, roodborsttapuit en blauwborst is sinds 2017 flink toegenomen. De stand van veel andere soorten kan als stabiel worden beschouwd.
