Het jaar van de wulp
door Henk Jan Ottens
De wulp (Numenius arquata) broedt in Drenthe nog altijd wijd verspreid. Het zwaartepunt van de verspreiding ligt in de beekdalen van zuidwest Drenthe en pleksgewijs in de Veenkoloniën. Hier kunnen de dichtheden oplopen tot 2 tot 3 paar per 100 hectare. In Drenthe wordt momenteel de stand van de broedvogelpopulatie geschat op 500-800 broedparen. Een flinke daling ten opzichte van de jaren tachtig en negentig toen in Drenthe de stand op 1500-2400 broedparen werd geschat.
In 2018 is Kenniscentrum Akkervogels in samenwerking met Landschapsbeheer Drenthe gestart met het beschermen van wulpennesten middels een stroomdraadomheining. Beschermde nesten behaalde een veel hoger uitkomstsucces (71%) tegenover niet omrasterde nesten (7%). In 2019 is het onderzoek voortgezet en kwam 73% van de omrasterde nesten succesvol uit tegen 33% van de niet omrasterde nesten. Conclusie: Het uitkomstsusces van broedende wulpen op boerenland wordt substantieel verhoogd door de nesten te beschermen met een stroomdraadomheining. Echter in 2018 werd ook duidelijk dat van kuikens uit de beschermde nesten maar een handjevol vliegvlug werd. De meeste paren verloren hun jongen in de eerste week na uitkomen van de eieren.
De meeste paren verloren hun jongen in de eerste week na uitkomen van de eieren.
Om inzicht te krijgen in de overlevingskansen van wulpenkuikens op boerenland zijn in 2019 in totaal 25 kuikens uitgerust met een radiozender. De gebruikte zenders werden op de rug van het jong aangebracht en hadden een gewicht van 0.60 – 0.65 g en een dunne flexibele antenne van 17 cm en hadden een bereik tot 500 m op de grond en tot 2 km in de lucht.
Uit het zenderonderzoek werd duidelijk dat de kuikens in de eerste week gevoelig bleken voor predatie. 40% van de jongen verdween in deze periode waarschijnlijk als gevolg van predatie door zoogdieren (vos, marterachtigen). Na de eerste week vlakte de sterfte van de kuikens af maar bleef dusdanig groot dat vier jongen uiteindelijk vliegvlug werden. Wulpenparen waarvan het nest was beschermd met een stroomraster hadden een broedsucces van 0,20 – 0,36 succesvol jong per nest, dit blijkt een te laag aantal om de wulpenpopulatie in Drenthe stabiel te houden. Voor een stabiele populatie zou een jaarlijkse aanwas van 0,4 tot 0,79 per paar noodzakelijk zijn.
Ondanks het vermogen om zich flink te kunnen verplaatsen bleken meeste paren met hun kuikens tamelijk plaatstrouw. Wulpenjongen geboren op bouwland wisselden dit type habitat snel in voor graslanden. Hierop verbleven ouderparen soms langdurig met hun jongen ondanks frequentie maaibeurten en drijfmestgiften. Er bestond geen noemenswaardig verschil in de ontwikkeling tussen kuikens die opgroeiden op bouwland, intensief beheerd grasland of extensief beheerd grasland. Ogenschijnlijk lukt het de kuikens in al deze habitattypen een kostje bij elkaar te scharrelen. Toch is meer habitatdiversiteit gevraagd zodat kuikens minder kwetsbaar zijn voor roofvijanden en het voedselaanbod wordt verruimd.
In 2020 hopen we samen met Landschapsbeheer Drenthe het onderzoek voort te kunnen zetten. Of dit gaat lukken hangt af van de financiële middelen die ons door fondsen ter beschikking zullen worden gesteld.
Predatie van een gezenderd wulpenkuiken door een buizerd, die het naar zijn jongen heeft gebracht
Het onderzoek in 2019 is uitgevoerd i.s.m. Landschapsbeheer Drenthe en werd mede mogelijk gemaakt door: Het Bettie Wiegmanfonds, Prins Bernhard Cultuurfonds, Nationale Postcodeloterij, Het Drentse Landschap, Waterleidingmaatschappij Drenthe, Vogelbescherming Nederland, Provincie Drenthe.