VOLG RUIGPOOTBUIZERDS VOORJAAR 2019

In de kaart waar de ruigpootbuizerds te volgen zijn kunt u door op een route te klikken zien bij welk individu deze hoort. De legenda onder de kaart laat ook zien welke kleur hoort bij welke vogel.

19 augustus 2019

Weinig beweging en goed prooiaanbod ook zonder lemmingen

De drie gezenderde ruigpootbuizerds zijn in de afgelopen weken nog steeds aardig plaatstrouw gebleven.

Rudy verblijft nog in de noordwestelijkste hoek van Finland, dichtbij de grens naar Noorwegen en Zweden. In dit gebied zit hij al sinds begin juli.

Janosch zit sinds eind juni aan de Fins-Noorse grens op slechts 30 km afstand van Rudy. Daar heeft hij zijn homerange sindsdien meerdere keren kleinschalig verplaatst, een week geleden bijvoorbeeld 6 km van de Noorse naar de Finse kant van de grens en daarmee ook naar de andere kant van de rivier Lätäseno.

Cars bevindt zich nog in Rusland op het schiereiland Kola, in het bosrijke gebied bij Kandalaksja waar hij al sinds half juni zit.

Het is opvallend dat ze allemaal in bos- (Cars) of struikrijke (Rudy en Janosch) gebieden verblijven, en niet zo zeer op de open hoogvlaktes. Van onderzoekscollega’s van Birdlife Norway hoorden wij dat dit goed bij hun observaties past. Zij hadden op basis van observaties in het najaar van 2018 een goed lemmingenjaar verwacht. Door een uitzonderlijke warme periode begin februari ontstond door de dooiende sneeuw echter een ijslaag op de vegetatie. Daardoor is wederom de lemmingpopulatie in de hogere regionen gecrasht. Aan de andere kant deden de populaties van andere knaagdieren in de lagere gebieden het wel goed, wat het verblijf van de zender-ruigpoten in deze gebieden verklaart. En daarom was het ook zonder lemmingen een jaar met relatief goed broedsucces voor veel roofvogels zoals: ruigpootbuizerd, ruigpootuil, sperweruil en torenvalk (maar niet voor de specialisten van de hoogvlaktes zoals sneeuwuil en kleinste jager). Het blijft toch heel boeiend, de ecosysteem-dynamiek in de Arctis, en hoe Nederland daarmee door de bij ons overwinterende vogels verbonden is!

18 juli 2019

Janosch en Rudy in Finland

Sinds de vorige update hebben de gezenderde ruigpootbuizerds geen grote afstanden afgelegd. Janosch en Rudy zijn wel van land veranderd. Janosch is kort na de vorige update vanuit Noord-Noorwegen een stukje naar het zuiden getrokken, en bevindt zich nu al bijna een maand in de noordwestelijkste hoek van Finland. Dit is het hoogst gelegen deel van het land, met de hoogste berg Haltiatunturi (1324 m). Opmerkelijk is dat ook Rudy zich inmiddels in dezelfde regio bevindt, zijn laatste positie is maar 25 km verwijderd van waar Janosch zit! Dit wijst op een goed voedselaanbod daar (lemmingen). Janosch was daarvoor een maand lang redelijk stationair op de Finnmarksvidda-hoogvlakte in Noorwegen; op 8 juli vertrok hij daar naar Finland.

Cars heeft zich sinds de vorige update niet verplaatst. Hij zit nog steeds op het Russische schiereiland Kola, bijna 500 km verder oostelijk van de verblijfplaatsen van Janosch en Rudy. In dat gebied zit hij intussen al meer dan een maand.

21 juni 2019

Ook Janosch in Noorwegen

Janosch bevindt zich inmiddels ook in Scandinavië na zijn opmerkelijke omzwervingen door Rusland gedurende de afgelopen maand. Op 14 juni stak hij de Witte Zee in westelijke richting over; dit via de Solovetski-eilanden, zodat het langste stuk over water maar 35 km lang was. Op 15 juni bereikte hij Finland waar hij de volgende dag al de poolcirkel overvloog, en sinds 17 juni bevindt hij zich in Noord-Noorwegen (regio Finnmark). De eerste nacht bracht hij door nabij Kautokeino, op maar 10 km afstand van de verblijfplaats van Rudy! (Rudy bevindt zich inmiddels al 15 dagen in dit gebied.) De volgende dag vloog Janosch echter alweer in noordelijke richting verder. Zijn laatste positie kwam vanuit het nationaal park Stabbursdalen.

Cars heeft zich net zoals Rudy sinds de vorige update niet verder verplaatst. Hij bevindt zich op het schiereiland Kola, nabij de plaats Kandalaksja, net boven de poolcirkel.

14 juni 2019

Noordwaarts en wat lussen

In de afgelopen 2 weken hebben alle 3 gezenderde ruigpootbuizerds zich verder verplaatst, zij legden weer behoorlijke afstanden af. Rudy, die tijdens de vorige update nog in Zuid Zweden was, zit nu al een week helemaal in het noorden van Noorwegen (regio Finnmark). Om daar te komen heeft hij binnen 9 dagen rond de 1500 km afgelegd. Hij zit nu op de Finnmarksvidda, een uitgestrekte hoogvlakte (ca. 300 m boven zeeniveau). Dit gebied ligt duidelijk boven de poolcirkel en de zon gaat er deze dagen al ’s nachts niet meer onder.

Cars is langs de Zweedse Oostzeekust verder naar het noorden getrokken, en toen via Finland verder naar Rusland. Hij heeft daar op 1 juni zijn route van 20 mei gekruist. Hij verbleef 11 dagen in 2 gebieden bij de Kandalaksjabaai (deel van de Witte Zee). Gisteren is hij weer verder gevlogen, in noordoostelijke richting, naar het schiereiland Kola. Daar overzomerde onze eerste zenderruigpoot Enrika in 2018.

Janosch was eind mei ver in oostelijke richting Rusland binnen gevlogen. Echter sloeg hij op 28 mei in de republiek Tsjoevasjië af naar het zuiden en kort daarna terug naar het westen. Op 4 juni passeerde hij alweer Moskou op 100 km noordelijk van de stad. Hij pauzeerde 5 dagen lang nabij Tver in kleinschalig akkerland omgeven door bos. Daarna wijzigde hij op 11 juni weer van koers een vloog in noordelijke richting verder (de lus compleet makend). Eergisteren bereikte hij de Oblast Archangelsk. Toen was hij nog op 200 km afstand van de Witte Zee, en nog op 500 km van de poolcirkel.

28 mei 2019

Rudy in Zweden!

Gisteren is Rudy eindelijk vanuit Schleswig-Holstein vertrokken! Via de Deense eilanden Funen en Seeland vloog hij naar Zweden. Hij is dus de eerste van de vier gezenderde ruigpootbuizerds die de directe route via Denemarken naar Zweden koos, en niet zoals Enrika, Cars en Janosch in het Oosten om de Oostzee heen vloog.

Op zijn weg naar Zweden was het langste stuk over water ongeveer 35 km lang, over de Grote Belt tussen Funen en Seeland. Vanochtend was hij al in de buurt van Jönköping in Småland. In Schleswig-Holstein verbleef hij precies een maand, vooral (sinds 4 mei) in een gebied langs het Noord-Oostzeekanaal nabij Rendsberg. Hij deed wel al eerder twee pogingen om vanuit daar verder te trekken (5 en 11 mei), maar keerde beide keren weer om.

Ook Cars en Janosch hebben in de afgelopen dagen stappen gemaakt: Cars stak op 22 mei de grens van Finland naar Zweden over. Daarna vloog hij binnen 4 dagen 700 km naar het zuiden. Bij Östersund in Jämtland keerde hij om en is nu weer langs de Oostzeekust onderweg in noordelijke richting.

Janosch was tijdens de vorige update nabij het Ladogameer en is sindsdien nog meer dan 1000 km verder Rusland in gevlogen. Vanochtend was hij nabij de stad Cheboksary (republiek Tsjoevasjië) aan de rivier de Wolga.

22 mei 2019

Cars in Finland

De gezenderde ruigpootbuizerd Cars is inmiddels in Finland! Zijn tussenstop in het Russische Oblast Vologda beëindigde hij na 8 dagen en vloog toen eerst in noordelijke en daarna in noordwestelijke richting verder. Eergisteren bereikte hij Finland en was tegen de avond al in het noorden van het land, op maar 100 km van de Noorse grens. Hij zit nu dus in het broedgebied!

Ook Janosch is na zijn tussenstop in het Noordoosten van Wit-Rusland (9 dagen) verder getrokken. Hij vloog in noordelijke richting tot aan de Finse golf (deel van de Baltische Zee). Daarna sloeg hij af na het oosten, vloog over de buitenwijken van Sint-Petersburg en vervolgens langs het Ladogameer (het grootste meer van Europa).

Rudy verblijft nog steeds in Schleswig-Holstein ver van het broedgebied af. Hij is echter niet de enige ruigpootbuizerd die op deze late termijn nog in Centraal-Europa zit: In Nederland en Noord-Duitsland werden in de afgelopen week nog enkele andere (juveniele) ruigpootbuizerds gemeld.

15 mei 2019

Cars is sinds de vorige update (04-05) binnen Rusland 700 km verder naar het Noorden getrokken. Op 8 mei maakte hij een bocht naar het oosten. Sinds 9 mei maakt hij een stopover nabij Vologda, een grote stad ongeveer 400 km noordelijk van Moskou. Zoals het op het satellietbeeld lijkt zit hij daar vooral op hooilanden langs een rivier (de Vologda).

Janosch is in de laatste 10 dagen eerst door het Russische Kaliningrad en Litouwen gevlogen. Wit-Rusland bereikte hij op 8 mei, en sinds die dag (qua tijdsverloop vergelijkbaar met Cars) maakt hij een stopover in het noorden van het land. Ook hij zit in agrarisch gebied in het dal van een rivier (de Westelijke Dvina).

Rudy vertrok op 4 mei na 8 dagen van de westkust van Schleswig-Holstein. Echter is hij alleen 40 km verder naar het midden van Schleswig-Holstein nabij Rendsburg gevlogen en verbleef daar in eerste instantie 5 dagen lang. Op 9 mei vertrok hij naar het noorden en vloog 40 km Denemarken in, maar keerde daarna weer terug. Sinds 11 mei zit hij weer in hetzelfde gebied bij Rendsburg waar hij daarvoor was. Het is niet duidelijk waarom hij zijn poging om verder naar het noorden het trekken staakte, op die dag was er ook eigenlijk geen tegenwind (maar wind uit het westen).

4 mei 2019

Ook Janosch onderweg naar het oosten

Afgelopen maandag (29-04), kort na de vorige update, is ook Janosch als laatste van de drie gezenderde ruigpootbuizerds uit zijn overwinteringsgebied vertrokken. Opvallend genoeg vloog hij op de eerste dag met de wind mee ongeveerkato 180 km naar het zuiden tot voorbij Bielefeld (D). Daarna ging hij in meer oostelijke richting verder en woensdagmiddag was hij al in Polen, waar hij vervolgens weer naar het noordoosten afsloeg. Vanochtend zat hij bijna weer op dezelfde breedtegraad als Groningen, op 60 km afstand van de Poolse hoofdstad Warschau. Binnen 5 dagen heeft hij meer dan 1100 km gevlogen!

Cars is na een pauze van 2 dagen bij Katowice in Zuid-Polen verder na het oosten getrokken. Woensdag vloog hij over de grens van Polen naar Oekraïne. Daarna sloeg hij in noordoostelijke richting af en doorkruiste binnen anderhalve dag het westdeel van het land. Gisteren vloog hij even door het zuidoosten van Wit-Rusland en bereikte toen Rusland. Vanochtend was hij nog op maar 300 km afstand van Moskou.

Rudy verblijft nu al een week aan de westkust van Schleswig-Holstein in de Meldorfer Speicherkoog (D). Hij houdt zich daar in een beperkt deel van het natuurgebied van slechts 2×2 km op. Maandag (29-04) maakte hij een uitstapje van 30 km naar het noorden, maar vloog daarna snel weer terug.

29 april 2019

Trek nu in volle gang!

Als na een periode met stevige oostelijke wind afgelopen donderdag (25-04) de wind naar zuid/west draait, vertrekt ruigpootbuizerd Cars meteen vanuit zijn wintergebied in de Groninger Dollardpolders. Die dag vliegt hij tot Wilhelmshaven aan de Nedersaksische Waddenzeekust. Daar overnacht hij in een bosje nabij de haven (zie afbeelding). Een slaapplaats in zo’n stedelijke omgeving is wel wat onverwacht voor deze soort die doorgaans in de open vlaktes wordt aangetroffen!

Vrijdag (26-04) vliegt hij vervolgens maar liefst 500 km in zuidwestelijke richting (vergeleken met maar 90 km de dag daarvoor). Die avond is hij al in Lausitz, helemaal in het Oosten van Duitsland, dichtbij de Poolse grens. In de dagen daarna vliegt hij verder in (zuid)oostelijke richting door Polen. Sinds gisteren verblijft hij oostelijk van Katowice. In totaal vloog hij in 4 dagen rond de 1000 km. Wij voorzien dat hij zoals Enrika vorig jaar (lees het natuurbericht hier) om de Oostzee heen zal trekken. Wél vliegt Cars op een duidelijk zuidelijkere route dan Enrika toen.

Anders ziet het er bij Rudy uit: Nadat hij acht dagen in Ostfriesland (ook in de buurt van Wilhelmshaven) verblijft, vliegt hij zaterdag weer een stukje verder. Na een vlucht van rond de 70 km over de Waddenzee en de mond van de rivier Elbe bereikt hij de Waddenzeekust van Schleswig-Holstein. Hij lijkt dus eerder via Denemarken richting het Noorden te willen trekken. Sinds zaterdag middag verblijft hij eerst op een militair oefenterrein, en vervolgens in een beschermd natuurgebied (Meldorfer Speicherkoog).

Alleen bij Janosch is de situatie niet veranderd, hij verblijft nog steeds in Oost-Groningen bij de Dollard.

22 april 2019

Rudy in Ostfriesland

Nu zijn er bewegingen van de gezenderde ruigpootbuizerds te melden! Rudy is afgelopen vrijdag (19-04) uit zijn wintergebied bij Cloppenburg (D) vertrokken en in een rechte lijn (+/- 100 km) in noordelijke richting gevlogen, totdat hij in de buurt van Wilhelmshaven de Waddenkust bereikte. Daar verblijft hij sindsdien. Tijdens de vlucht naar het noorden werden door de logger ook hoge-resolutie gegevens verzameld, wat betekent dat elke seconde een GPS positie opgeslagen werd. In deze gegevens is mooi te zien dat Rudy steeds weer in de thermiek omhoog cirkelde om daarna in de glijvlucht verder te vliegen (zie afbeelding).

Janosch en Cars bevinden zich nog steeds in de Groninger Dollardpolders.

17 april 2019

Wij kunnen voor nu helaas nog niet veel nieuws vertellen over de drie gezenderde ruigpootbuizerds. Terwijl de lente overduidelijk is begonnen en een groot deel van de zomervogels al in Nederland gearriveerd is (onder andere de eerste grauwe kiekendieven!), zitten deze drie ruigpoten nog in de wintermodus. Cars, die begin april vanuit de Dollardpolders eerst na Friesland en toen over de Eems naar Ostfriesland (D) vloog, kwam na vier dagen in de buurt van Emden weer terug naar Oost-Groningen, precies op de plek waar hij ook al in maart verbleef. Janosch en Rudy hebben zich nog helemaal niet uit hun wintergebieden bewogen. De kaart is daarom ook nog niet weer geactualiseerd.

Doorgaans zullen de meeste ruigpootbuizerds Nederland eind maart/begin april verlaten, maar tot in mei worden enkele individuen ook nog wel waargenomen. Bij juveniele vogels, zoals de drie zender-ruigpoten, is het echter niet heel verrassend dat zij langer in de wintergebieden verblijven. Zij zullen dit jaar nog niet broeden en hebben daarom minder haast om naar de broedgebieden te komen dan de adulte vogels.

04 april 2019

Voor het eerst kunnen nu de trekroutes van de door ons gezenderde ruigpootbuizerds vanuit Nederland naar hun Arctische broedgebieden online gevolgd worden! Lees meer over ons ruigpootbuizerd-project hier.

De afgelopen winter 2018/19 konden wij drie ruigpootbuizerds van een logger voorzien. Het waren alle drie jonge mannetjes, en ze werden Janosch, Rudy en Cars gedoopt.

Janosch werd eind december 2018 in de Oost-Groninger Dollardpolders gevangen, waar hij tot de huidige dag verblijft.

Rudy werd in januari op de Waddendijk in Friesland gevangen. In februari verplaatste hij zich plotseling: Na een korte stop in de Eemshaven vloog hij door naar het beekdal van de Südradde (Landkreis Cloppenburg, Duitsland). Dit is een gebied met veel extensief grasland dat voor broedende weidevogels beheerd wordt. Van Duitse collega’s hoorden wij dat er vorige zomer een paartje velduilen succesvol gebroed heeft, wat wijst op een hoge muizenstand. Dit is vermoedelijk ook de reden waarom Rudy dit gebied boven Friesland verkoos.

Cars werd begin maart in de Dollardpolders gevangen. Zijn home range daar overlapte deels met die van Janosch. Hij is de eerste van de drie die uit het wintergebied vertrokken is. Op 1 april vloog hij eerst naar het westen tot voorbij Leeuwarden, maar de volgende dag al weer de andere kant op. Zijn laatste positie is uit Ostfriesland (Duitsland).

Van Janosch en Rudy zullen de trekroutes aan de kaart toegevoegd worden zodra zij hun wintergebied verlaten hebben. De op de kaart getoonde routes zijn deels vervaagd om de vogels te beschermen.

De GPS-zenders voor het onderzoek naar ruigpootbuizerds zijn gefinancierd door het Bettie Wiegman Fonds en de Tides Foundation.