ROUTES ZENDERKIEKEN 2018/2019
Je kunt op de bovenstaande kaart inzoomen naar de routes. Klik je op een van de routes dan zie je van welke zenderkiek het is. Als je op het bijbehorende icoontje van de kiekendief klikt zie je wanneer de laatste update van zijn route is geweest.
Grauwe kiekendieven met een zender 2018/2019
12-06-2019
Anton nog steeds aan het zwerven
Tijdens de vorige update was Anton de enige zenderkiek die nog niet aan het broeden was. Toen zat hij in West-Polen, ongeveer 600 km oostelijk van de Hellwegbörde in Noordrijn-Westfalen waar hij in 2018 broedde. Sindsdien ging hij door met zwerven: Na 8 dagen bij Poznan en een uitstapje tot bijna aan de kust van de Oostzee bezocht hij weer het gebiedje verder zuidelijk bij Leszno, waar hij ook tussen 10 en 16 mei al verbleef. Echter ging hij na één dag alweer verder.
Op 25 mei vloog hij Duitsland binnen en belandde in de Fläming, een streek in het zuiden van Brandenburg (zie kaartje). Dit is een bekend broedgebied van grauwe kiekendieven (ca. 20 paar), waar ook een aantal andere interessante akkervogelsoorten nog te vinden zijn (o.a. Ortolaan en Zomertortel, in dit gebied kroop ook Yvonne, in 2017 zendervogel en broedvogel in Drenthe, uit het ei). Maar helaas lukte het blijkbaar ook daar niet een partner te vinden, zodat hij na een week verder trok. Na een kort verblijf bij Maagdenburg vloog hij op 5 juni – niet heel verrassend – “terug” naar Polen, waar hij weer de twee gebieden bezocht waar hij ook al eerder verbleef (bij Leszno en Poznan).
Nog steeds wijst niets erop dat hij een vrouwtje heeft gevonden en het lijkt daarvoor nu ook te laat. Opvallend blijft dat hij dit jaar zijn broedgebied van vorig jaar helemaal niet opzocht en nooit dichter dan 200 km daarbij in de buurt kwam.
Voor nu zal dit de laatste update van de zenderkieken zijn, omdat wij de komende twee maanden zullen focussen op het beschermen van de kiekendieven “thuis” in Nederland. Na het einde van het broedseizoen zullen wij ons weer melden met de eerste trekbewegingen en waarschijnlijk ook een aantal nieuwe zendervogels.
21-05-2019
Thorsten terug in de Diepholz Moorniederung
Op 10 mei was Thorsten in Noord-Frankrijk, al redelijk aan de late kant. Maar ook toen wilde hij niet echt opschieten en maakte nog 3 stopovers van tweemaal 3 en eenmalig 2 dagen in het Franse département Aisne en in België nabij Charleroi. Eindelijk op 18 mei maakte hij het laatste deel van de voorjaarstrek af. Hij vertrok daar ’s ochtends en was 8 uur later 250 km verder noordoostelijk aan de Duits-Nederlandse grens nabij Bocholt. Daar overnachtte hij en de volgende dag arriveerde hij tegen 12 uur in het broedgebied, de Diepholzer Moorniederung in Nedersaksen. Nu is de vraag of het hem op korte termijn nog lukt om een vrouwtje te vinden. Van onze samenwerkingspartner Luise Boldt van de BUND hoorden wij dat er nog wel ongepaarde vrouwtjes in het gebied zijn.
Nu is Anton dus de enige zenderkiek die nog niet in zijn broedgebied (van vorig jaar) teruggekomen is. Maar bij hem ziet alles er naar uit dat dit ook niet gauw meer zal gebeuren. Sinds 8 mei zit hij namelijk in West-Polen. Op 16 mei heeft hij zich daar nog eens verplaatst en zit sindsdien weer in het gebied westelijk van Poznan, waar hij ook al van 8 tot 10 mei verbleef. Nu is het afwachten of het hem daar lukt om een broedpartner te vinden. Als hij daar nog langere tijd stationair blijft zullen wij Poolse collega’s vragen om de plek eens te gaan bekijken.
14-05-2019
Hubertus & Heinz terug, Anton heeft broedplaats in Polen?!
In de afgelopen dagen hebben ook Hubertus en Heinz hun broedgebied in Noordrijn-Westfalen bereikt. Heinz heeft Hubertus zelfs nog ingehaald, hij arriveerde er uiteindelijk twee dagen eerder (Heinz 10-05, Hubertus 12-05). Heinz lijkt er ook al een vrouwtje en een broedplek gevonden te hebben, maar Hubertus is nog door het gebied aan het zwerven.
Ondertussen is Anton nog steeds in Polen. Hij verbleef 2 dagen in de buurt van Poznan en vloog daarna nog weer 100 km naar het zuiden. Sinds zaterdag (11-05) verblijft hij daar in een vrij beperkt gebied (met uitzondering van een uitstapje gisteren). Het is dus mogelijk dat hij daar inderdaad een broedplaats gevonden heeft!
Thorsten is nog steeds in Frankrijk. Drie dagen lang maakte hij een stopover in Champagne nabij Reims, maar gisteren vloog hij verder zodat hij ‘s avond nog op 20 km van de Belgische grens was. Hij moet nog ongeveer 450 km vliegen tot het broedgebied in de Diepholzer Moorniederung, daar zal hij dan één van de laatste aankomende grauwe kiekendieven zijn.
08-05-2019
Ook Raymond is terug
Raymond is sinds eergisteren (06-05) ook terug in zijn broedgebied in de Hellwegbörde. Sindsdien zwerft hij daar door het hele gebied en is zo te zien op zoek naar een vrouwtje.
Terwijl Anton doorging op zijn bijzondere route. In het Franse Elzas verbleef hij twee dagen en vloog daarna dwars door Zuid-Duitsland en het Westen van Tsjechië. Sinds vanochtend is hij in West-Polen, ter hoogte van Berlijn. Nu heeft hij dus echt een ronde om zijn broedgebied van 2018 in de Hellwegbörde gemaakt. Wij zijn erg benieuwd waar deze uitgebreide zwerfbewegingen zullen eindigen.
Hubertus is Frankrijk al bijna doorgevlogen. Hij zit op nog maar 70 km van de Belgische grens. Als hij doorvliegt zou hij morgen zijn broedgebied kunnen bereiken.
Heinz was tijdens de vorige update nog in Spanje. Eergisteren bereikte hij Frankrijk, hoewel niet op de makkelijkste manier: Tussen Bilbao en Bordeaux vloog hij 260 km over de Atlantische Oceaan. Marianne koos trouwens ongeveer dezelfde route tijdens de najaarstrek. Van haar hebben wij ook in de afgelopen dagen geen signalen ontvangen, net zoals van Olaf en Fiete. Deze drie hebben de winterperiode dus waarschijnlijk niet overleefd. Heinz bevindt zich nu in ieder geval ter hoogte van Parijs.
Thorsten, de hekkensluiter, stak gisteren over de grens van Spanje naar Frankrijk via de Pyreneeën. Hij is ter hoogte van Bordeaux.
04-05-2019
Angela terug in het broedgebied
Angela heeft als eerste zenderkiek eergisteren (02-05) het broedgebied in de Hellwegbörde (Noordrhijn-Westfalen, Duitsland) bereikt! Onze samenwerkingspartner Hubertus Illner van de Arbeitgemeinschaft Biologischer Umweltschutz (ABU) heeft haar gelijk de daaropvolgende dag dichtbij haar broedplaats van vorig jaar kunnen observeren. En ze wist daar ook meteen een prooi van een mannetje te krijgen! Dus een goed begin van het broedseizoen.
Anton heeft, toen hij al in België was, eerst nog een uitstapje tot aan de kust van Het Kanaal in Noord-Frankrijk gemaakt. Daar keerde hij weer om, maar in plaats van rechtstreeks verder naar Westfalen te vliegen maakte hij de volgende omweg, deze keer naar het zuiden: Voorbij Aken en Luxemburg vloog hij tot over de Frans-Duitse grens bij Saarbrücken. Hij bevindt zich nu op 300 km afstand van het broedgebied.
Raymond en Hubertus zijn intussen in Frankrijk, Raymond ter hoogte van Parijs en Hubertus 250 km verder zuidelijk.
Heinz en Thorsten trekken op die moment nog door Spanje. Thorsten is nog op 100 km afstand van de Pyreneeën, Heinz is net voorbij Madrid.
01-05-2019
Allemaal in Europa
Mooi nieuws: Ook Hubertus leeft nog! Sinds begin april was er geen contact met zijn logger, hij was toen nog in Mali. Eergisteren (29-04) bereikte hij Spanje en maakte gelijk weer een GSM-verbinding. Hij is dus de zesde van de zenderkieken die de winterperiode overleeft heeft. Noord-Afrika had hij al op 18 april bereikt, maar hij verbleef daarna nog 10 dagen in het Algerische deel van het Atlasgebergte voor een stopover. Na een zee-oversteek van 250 km bereikte hij Spanje nabij Alicante. In het voorjaar van 2018 – met ongunstige weersomstandigheden tijdens de oversteek van de Sahara – verbleef hij veel langer in Algerije, tot 21 mei. Dit leidde ertoe dat hij te laat in het broedgebied in Nordrijn-Westfalen arriveerde om nog te gaan broeden. Dit jaar is de trek gelukkig beter verlopen, en zal hij het broedgebied vermoedelijk nog op tijd bereiken.
Heinz heeft ook op 29 april Europa bereikt. Hij verbleef daarvoor 2 weken in Marokko. Vanaf de Marokkaanse westkust is hij rond 450 km over de open Atlantische Oceaan gevlogen en bereikte Spanje bij Huelva. Dit lijkt sterk op de route die Raymond in 2018 nam (zie vorige update). Tijdens de zee-oversteek vloog Heinz bijna de hele nacht door, hij was pas tegen vier uur ’s ochtends in Huelva.
Thorsten heeft al op 26 april Spanje bereikt, zodat nu inderdaad alle van de 6 nog levende zenderkieken in Europa zijn. Vanuit Marokko koos hij de route met de kortste zee-oversteek bij Tarifa nabij Gibraltar (20 km), de befaamde bottleneck waar elk jaar onder andere vele duizenden arenden, wespendieven, zwarte wouwen en ooievaars doortrekken. Inmiddels is Thorsten al drie kwart van Spanje doorgevlogen.
Raymond is vanochtend vanuit zijn stopovergebied in de Spaanse regio Aragon in noordelijke richting vertrokken. Daar verbleef hij 6 dagen lang, op maar 30 km afstand van het gebied waar hij in het najaar 2018 een kort stopover maakte.
Angela bereikte op 25 april als tweede zenderkiek Frankrijk. Vanochtend was zij in Champagne nabij Reims.
Anton, de verste van de zenderkieken, bereikte eergisteren België. Daar maakte hij echter een verrassende bocht naar het westen: Vanochtend zat hij op maar 25 km afstand van Het Kanaal nabij Calais in Frankrijk! Wij zijn benieuwd waar hij verder heen zal vliegen, is hij onderweg naar een ander broedgebied dan de Hellwegbörde in Noordrijn-Westfalen waar hij vorig jaar broedde? Grauwe kiekendieven kunnen wel van broedgebieden wijzigen, maar dit gebeurt veel vaker bij vrouwtjes dan bij mannetjes (zie ons natuurbericht over het in Duitsland gezenderde vrouwtje Astrid).
25-04-2019
Anton halverwege Frankrijk!
In de Nederlandse broedgebieden zijn alweer de eerste paartjes grauwe kiekendieven aan het baltsen. De eerste van de zenderkieken nadert nu ook zijn broedgebied. Anton is afgelopen weekend de Pyreneeën overgestoken en inmiddels is hij half Frankrijk overgevlogen. Vanmiddag was hij in Bourgondië bij Auxerre. Het is nog maar 600 km naar zijn broedgebied in Noordrijn-Westfalen!
Ook twee andere zenderkieken zijn weer verder getrokken: Angela is na een tussenstop van vijf dagen in de buurt van Valencia verder getrokken, ze is nu nog 150 km ten zuiden van de Pyreneeën. Raymond beëindigde zijn stopover in Marokko (acht dagen) en is gisteren de Middellandse Zee overgestoken. Hij vliegt ongeveer op dezelfde route als in het afgelopen najaar; Spanje bereikte hij nabij Almería. Interessant is echter dat hij vorig jaar een hele andere route naam op de voorjaarstrek: toen vloog hij 500 km over de Atlantische Oceaan en bereikte Spanje bij Cadíz (zie afbeelding).
Heinz en Thorsten bevinden zich nog in Marokko. Hun stopover daar duurt ondertussen tien en vijf dagen.
22-04-2019
Tweede zenderkiek in Spanje!
In de afgelopen dagen kwamen na maanden stilte gegevens van Anton én Thorsten binnen. Anton zit al – als tweede zenderkiek – in Spanje, en Thorsten is in Marokko!
Anton (een broedvogel uit Noordrijn-Westfalen) was zaterdag al op maar 70 km van de Franse grens in de Spaanse regio Aragon. Opvallend is dat hij nu in het voorjaar de westelijke route via Spanje neemt, terwijl hij in het najaar via Kroatië, Italië, Corsica en Sardinië naar Afrika vloog. Bij zijn oversteek van de Middellandse Zee vanuit Algerije naar Spanje vloog hij rond 600 km over water! De winter bracht hij zoals we nu kunnen zien door in drie gebieden bij de grens tussen Mauritanië en Mali.
Bijzonder blij zijn wij dat de logger van Thorsten (een broedvogel uit de Diepholzer Moorniederung) afgelopen vrijdag alle opgeslagen gegevens doorstuurde. Met deze logger was er namelijk sinds september 2018 geen contact meer. Toen was Thorsten net de Middellandse Zee overgestoken, en vervolgens was er tot nu helemaal geen informatie over zijn verblijf tijdens de winter. Nu weten we dat hij de hele winter in maar één gebied in Mali tussen de binnen-delta van de Niger en Mauritaanse grens doorbracht. Op 17 april bereikte hij Marokko, en gisteren (21-04) was hij nabij Fez, dat is op 150 km van het stopover-gebied van Raymond.
Raymond en Heinz zitten nog in hun stopover-gebieden in Marokko. Ook Angela heeft blijkbaar een pauze nodig na de oversteek van de Sahara en de Middellandse Zee. Al vier dagen verblijft zij aan Spaanse Costa de Valencia.
19-04-2019
Eerste zenderkiek in Europa!
De eerste van de zenderkieken heeft gisteren Europa bereikt! Angela zit nu in Spanje in de buurt van Valencia. Opmerkelijk is dat haar logger daar pas weer een verbinding met het GSM-netwerk maakte, dus ook tijdens de doortrek in Noord-Afrika was het bereik blijkbaar niet voldoende. Dit geeft hoop dat de andere zenderkieken die deels al maandenlang geen data gestuurd hebben ook nog leven!
De route van Angela uit de afgelopen winter is opmerkelijk. Zij heeft namelijk in het begin van de overwinteringsperiode twee maanden lang veel rond gezwerfd door Mali en Mauritanië, in plaats van langere tijd in één gebied te blijven (zie afbeelding). Pas eind november vestigde zij zich in een gebied in Mauritanië, en later verbleef ze nog in drie andere gebieden. Verder is opmerkelijk dat haar bewegingen uit de afgelopene winter niet met die van vorige winter overeenkomen! In de winter 2017/18 verbleef ze het grootste deel van de winter (november tot maart) in Burkina Faso, ca. 500 km verder zuidelijk! Dit is een tegenstelling met de meeste andere grauwe kiekendieven die in de winter sterk plaatstrouw zijn (bijv. Hubertus, zie de vorige update).
Raymond en Heinz hebben zich in de afgelopen dagen regelmatig gemeld. Zij maken beiden nog een stopover in het Atlasgebergte in Marokko, Heinz bij Marrakesh en Raymond 320 km verder noordoostelijk bij Fes. Zulke stopovers in de bergen van Noord-Afrika maken veel grauwe kiekendieven in het voorjaar om na de moeilijke oversteek van de Sahara weer op te vetten; ze eten dan voornamelijk eieren en nestjongen van leeuweriken en andere zangvogels.
Mooi nieuws is ook dat Thorsten uit de Diepholzer Moorniederung gisteren weer een verbinding maakte! Dit was de eerste sinds september. Echter werd bijna geen data verzonden, wij weten dus niet waar hij zich nu bevindt. Maar het ziet er naar uit dat hij nog leeft, en hopelijk zal hij in de komende dagen meer data opsturen.
15-04-2019
Eerste zenderkieken noordelijk van de Sahara!
Het bleef een tijd stil, maar nu is er goed nieuws: de eerste twee van onze zenderkieken zijn de Sahara overgestoken! Het gaat over Raymond en Heinz – beide broedvogels uit Noordrijn-Westfalen (D).
Raymond is zaterdag 13 april in Marokko aangekomen. Na de laatste update is hij nog twee weken in Zuid-Mali gebleven. Hij vloog binnen Mali een stukje verder naar het noorden en maakte nog een korte tussenstop in de buurt van het binnen-delta van de Niger. Op 8 april begon zijn Sahara-oversteek, die 5 dagen duurde.
Ook Heinz is in Marokko gearriveerd, dat was vanochtend 15 april. Bij het vorige update van half maart leek er op dat hij al richting het noorden onderweg was, maar hij is uiteindelijk nog tot 7 april in zijn wintergebied in West-Mali gebleven. Het duurde bij hem 8 dagen om over de Sahara te komen. En voor de laatste etappe vloog hij zelfs de nacht door: tussen half negen gisteravond (14-04) en vijf uur vanochtend legde hij 300 km af!
Ander goed nieuws is dat begin april weer gegevens van Hubertus binnenkwamen. Daarvoor was zijn route alleen tot eind november bekend. Tot half januari verbleef hij in zijn tweede wintergebied bij de binnen-delta van de Niger en vloog toen terug naar zijn eerste wintergebied, 450 km verder oostelijk in Mali. Op 4 april vertrok hij vanuit daar in noordelijke richting. Sinds 6 april hebben wij geen posities van hem ontvangen, waarschijnlijk is hij dus nog bezig de Sahara over te steken waar er geen goed GSM-bereik is… Zijn vbewegingen in de afgelopen winter komen precies overeen met die van de vorige winter (zie afbeelding): ook toen vloog hij heen en weer tussen de twee wintergebieden in Mali.
17-03-2019
Eerste zenderkiek op voorjaarstrek!!!
En dus eindelijk na een lange tijd van radiostilte komen er weer posities uit Afrika binnen van de gezenderde grauwe kiekendieven!
Sinds de laatste update van 22 november 2018 was er tot afgelopen week geen contact meer met de gezenderde grauwe kiekendieven. Dit heeft voornamelijk met het type zender te maken te weten: GPS/GSM-logger. Voor het ontvangen van de opgeslagen gps-posities zijn we afhankelijk van GSM-verbindingen en dat is in veel gebieden van de Sahellanden niet aanwezig. Maar gelukkig is er nu contact geweest met vier van de acht gezenderde kieken. Van de mannetjes Heinz en Raymond zijn alle posities tot aan nu toe binnen. Van Angela zijn er elf dagen met haar posities uit oktober 2018 geüpload, en met de zender van Olaf is er alleen maar heel kort even contact geweest.
Heinz heeft het eerste deel van zijn overwintering tot 18 november 2018 in het zuidwesten van Mauritanië doorgebracht. Op 18 november om 10 uur ’s morgens vertrok hij in zuidoostelijke richting om op 19 november om 13 uur in het westen van Mali in zijn volgende wintergebied aan te komen. Een gebied waar hij zijn tijd tot gisterenmiddag 13 uur (16 maart 2019) heeft doorgebracht. En nu is hij noordwaarts vertrokken, onderweg voor een broedseizoen in Europa.
Net als vorig jaar was er met de zender van Raymond drie maanden lang geen contact. Maar net als toen zijn al zijn posities nu binnen, tot en met gistermorgen. Op de kaart hiernaast is mooi te zien hoe hij trouw is aan zijn wintergebieden. Van 21 januari tot 10 maart 2019 was hij weer in zijn wintergebied ten westen van de op een na grootste stad van Ivoorkust: Bouaké. Wanneer je inzoomt op dat gebied is te zien dat hij daar zeer regelmatig op en rond het vliegveld te vinden was. Vorig jaar startte Raymond op 2 april met zijn voorjaarstrek, toen volgde een moeizame reis naar het noorden. We zijn benieuwd hoe dat dit jaar zal zijn.
Nieuws van grauwe kiekendieven met een zender najaarstrek 2018
22-11-2018
In de afgelopen twee weken hebben wij alleen van drie zenderkieken gegevens binnen gekregen, en daarvan waren de laatste verbindingen op 14 november. Raymond, Olaf en Hubertus zaten toen nog in dezelfde gebieden als bij het vorige update: Raymond en Olaf in Noordwest‐Mali en Hubertus in Centraal‐Mali bij de binnendelta van de Niger.
De home range van Hubertus heeft trouwens een interessante vorm: het is in twee delen verdeeld over beide oevers van een van de zijrivieren van de Niger. Op de ene oever bevinden zich zijn slaapplaatsen, op de andere kant is Hubertus overdag aan het jagen. Klik op de afbeelding voor een vergroting.
05-11-2018
In de voorgaande dagen hebben wij van drie zenderkieken nieuwe gegevens ontvangen:
Raymond blijkt de afgelopen drie weken nog in hetzelfde gebied in het noordwesten van Mali doorgebracht te hebben. Dit is zijn tweede wintergebied, dat maar 35 km zuidelijker ligt dan zijn eerste. Vorige winter verbleef hij tot 18 november in zijn tweede wintergebied, toen was dat rond de 45 km westelijker dan nu.
Hubertus verblijft nog in hetzelfde gebied als bij de vorige update (ook bij hem het tweede wintergebied, in Centraal‐Mali. Van hem zijn niet snel grotere verplaatsingen te verwachten. Vorige winter was het pas half januari toen hij uit dit gebied vertrok.
Ook Olaf heeft geen nieuw gebied opgezocht in de afgelopen week. Hij zit nog steeds in zijn tweede wintergebied in Noordwest‐Mali, op ongeveer 25 km afstand van Raymond. Omdat hij pas in 2018 gezenderd werd kunnen wij zijn bewegingen niet voorspellen en met die uit de vorige winter vergelijken.
29-10-2018
Eindelijk zijn weer gegevens van Anton binnengekomen! Zijn laatste positie was van 10 september; toen was hij in het zuiden van Sardinië. Nu weten we dat hij nog op dezelfde dag de Afrikaanse continent bereikte. Vanuit Oost‐Algerije is hij in zuidwestelijke richting de Sahara overgevlogen, en tien dagen later is hij in zijn eerste overwinteringsgebied in de zuidwesthoek van Mauritanië aangekomen. Ondanks zijn oostelijke trekroute via onder andere Tsjechië, Kroatië en Italië overwintert hij dus niet verder oostelijk dan de andere zenderkieken die via Spanje trokken. Helaas is al zijn data nog niet volledig binnengekomen, dus weten wij niet waar hij sinds eind september verblijft.
Hubertus heeft op 16 oktober zijn tweede wintergebied ‐ ten westen van het Niger‐binnendelta in Mali ‐ bereikt. Dit is precies hetzelfde gebied als waar hij in 2017 verbleef; ook eerste overwinteringsgebied (450 km oostelijk) was hetzelfde als vorig jaar (zie update van 15-10-2018).
Olaf is nog in zijn tweede overwinteringsgebied in Noordwest‐Mali.
Van de resterende zenderkieken zijn geen data binnengekomen in de afgelopen week. Vooral kijken wij reikhalzend uit naar nieuwe gegevens van Heinz, Marianne en Thorsten, omdat wij van deze drie al sinds eind september geen data meer hebben ontvangen. Hun laatste posities waren nog ten noorden van de Sahara.
22-10-2018
In de afgelopen week hebben wij van vijf van onze zenderkieken nieuwe data ontvangen. Het meest interessant zijn Angela en Fiete, omdat van hun allebei een maand lang geen posities binnengekomen waren. Van hun wisten wij alleen maar dat zij succesvol de Sahara waren overgestoken en de Sahel bereikt hadden. In de tussenliggende tijd gedroegen ze zich nogal tegengesteld van elkaar.
Fiete heeft zich niet verder verplaatst en is nog in hetzelfde gebied als een maand geleden: aan de rand van het binnendelta van de Niger in Centraal‐Mali. Ondertussen is Angela constant aan het rondzwerven geweest, door Centraal‐Mali en Zuidoost‐Mauretanië! Zij is nooit langer dan vijf dagen in hetzelfde gebied gebleven, en ze heeft in die tijd meer dan 1500 km gevlogen. Opvallend is dat zij wél vanaf twee bepaalde gebieden uitstapjes van twee/drie dagen maakte. Ook in de winter van 2017/2018 was Angela in vergelijking met veel andere zenderkieken veel aan het rondzwerven, toch verbleef zij die winter wat langer in sommige gebieden dan nu. Ook rondom het broedseizoen heeft dit vrouwtje uit Noordrijn‐Westfalen een paar opmerkelijke uitstapjes gemaakt. Zo vloog zij begin mei 2018 vanuit haar broedgebied ‘even’ naar Noord‐Frankrijk en terug. Blijkbaar een wat onrustige persoonlijkheid!
Olaf en Raymond hebben in de afgelopen week gezamenlijk vijf dagen in hetzelfde gebied in het noordwesten van Mali doorbracht. Zo te zien hebben zij deels zelfs op dezelfde plekken gefoerageerd. Hun slaapplaatsen lagen echter rond 3 km uit elkaar. Raymond is vier dagen geleden uit dit gebied vertrokken en was vrijdag rond 20 km verder zuidelijk.
Hubertus is binnen Mali rond de 100 km verder westwaarts gevlogen en zijn laatste positie was in het midden van het Niger‐binnendelta.
15-10-2018
In het algemeen zijn grauwe kiekendieven in de winter redelijk plaatstrouw: normaal bezoeken zij elk jaar weer dezelfde gebieden, maar er zijn ook uitzonderingen. In de afgelopen dagen hebben wij van twee van de Duitse zenderkieken na langere tijd weer data kunnen ontvangen, die dit mooi laten zien.
Met de zender van Hubertus was de laatste verbinding begin september. Dat was vlak na zijn aankomst op het Afrikaanse continent. Toen zat hij in Noord‐Marokko. Het vervolg van zijn track is nu binnengekomen en lijkt sterk op zijn route van het vorig najaar (2017): Hubertus is eerst rond 400 km naar het oosten gevlogen en toen is hij binnen vier dagen de Sahara overgevlogen en in precies hetzelfe eerste wintergebied in Centraal-Mali aangekomen als vorig jaar, dichtbij de grens met Burkina Faso. Vanuit daar is hij afgelopen vrijdag in westelijke richting vertrokken (een week later dan vorig jaar). Zaterdag was hij nog 170 km van zijn tweede wintergebied van 2017/18 in het binnendelta van de Niger verwijderd.
Van Raymond wisten wij alleen dat hij succesvol de Sahara was overgestoken; op 20 september was hij op de grens van Mauritanië en Mali. Nu weten wij dat hij daarna maar 60 km verder gevlogen is en toen zijn eerste wintergebied in Mali bereikte, waar hij zich nu nog bevindt. Hij zit daarmee maar op 20 km van Olaf. Raymonds eerste en tweede overwinteringsgebieden van 2017/18 lagen een stukje verder westelijk (80 en 60 km); hij is dus ‐ anders als Hubertus ‐ niet naar dezelfde gebieden teruggegaan van vorige winter.
10-10-2018
Zoals wij tijdens de vorige update al vermoedde is het Britse vrouwtje met satellietzender Beatrice doodgegaan in het zuiden van Mauritanië. Van haar zender ontvangen we nog steeds signalen, maar de informatie die daarmee overgebracht wordt laat zien dat ze niet meer leeft. Bijvoorbeeld ’s nachts loopt de temperatuur terug van de zender en dat zou als de vogel nog leeft niet gebeuren. Beatrice werd in 2016 in Engeland gezenderd, en was de enige van vijf Engelse zenderkieken die de zware omstandigheden tijdens de voorjaarstrek van 2018 overleefde. Nu zijn er helaas geen Engelse zenderkieken meer in de lucht.
Van de zenderkieken met GPS/GSM‐zenders is het ook in de afgelopen week vrij stil gebleven. Wèl hebben wij gisteren nieuwe data van het Duitse zendermannetje Olaf ontvangen. De laatst keer dat er verbinding was, was hij onderweg in Zuidwest‐Spanje. Olaf is in de buurt van Murcia de Middellandse Zee overgestoken. Daarna hield hij een tussenstop van acht dagen in het noorden van Algerije. Tijdens zijn oversteek van de Sahara is hij ook ’s nachts doorgevlogen. Op 26 september arriveerde hij in zijn eerste overwinteringsgebied in Zuid‐Mauritanië. Gisteren is hij daar vertrokken en hij is nu rond de 70 km verder zuidelijker, net over de grens in Mali.
Van Raymond hebben we alleen gegevens van data uit september binnengekregen. Na het laatste contact op 15 september was hij nog in Marokko daarna is hij de Sahara overgestoken; ook hij heeft daar twee lange nachtvluchten gemaakt (o.a. 340 km tussen 19 uur en 3:30 uur van 19 op 20 september). Zijn laatste bekende positie die wij van de week binnenkregen is van 20 september, hij was toen bij de grens van Mauretinië met Mali, op maar enkele kilometers verwijderd van de actuele positie van Olaf.
02-10-2018
Helaas hebben wij in de afgelopen tien dagen sinds het vorige update alleen van twee van onze zenderkieken nieuwe data ontvangen. Heinz maakte een tussenstop van vijf dagen in het Marokkaanse deel van het Atlasgebergte. Op 25 september is hij van daaruit in zuidwestelijke richting vertrokken; sindsdien heeft zijn zender geen verbinding meer gemaakt.
Beatrice is sinds het vorige update binnen Mauritanië rond 500 km verder naar het zuiden gevlogen. Zij is de woestijn nog niet helemaal overgestoken, maar ze verblijft toch al vijf dagen in een heel beperkt gebied. Mogelijk is zij dood, maar wij wachten nog een tijdje af voordat wij een definitief oordeel vellen.
23-09-2018
De eerste zenderkieken hebben de Sahel bereikt!
Angela en Fiete zijn beide halverwege Mali. Hun Sahara‐oversteek heeft respectievelijk zeven en zes dagen geduurd.
Beatrice bevindt zich op dit moment midden in de woestijn in het noorden van Mauretanië. Sinds de update van 14 september is zij een 1300 km zuidwaarts gevlogen.
Thorsten en Heinz waren tijdens de vorige update nog in Spanje. In de afgelopen week zijn zij vanaf de Andalusische kust de Middellandse Zee overgestoken en zijn Marokko bijna op dezelfde plek binnengevlogen. Thorsten heeft dichtbij de kust nog een tussenstop van drie dagen gemaakt en is waarschijnlijk van daaruit verder gevlogen. We hebben sinds vijf dagen geen nieuwe posities van zijn GSM GPS‐logger ontvangen. Heinz is na zijn oversteek een stukje verder Marokko ingevlogen en maakt sinds drie dagen een tussenstop in het Atlasgebergte. Raymond is sinds de vorige update binnen Marokko verder naar het zuiden gevlogen. Sinds acht dagen hebben we geen nieuwe posities meer van zijn logger ontvangen. Waarschijnlijk is hij de Sahara aan het oversteken.
Van Anton, Hubertus, Olaf en Marianne hebben wij helaas sinds de update van 14 september 2018 geen nieuwe data ontvangen.
14-09-2018
Er is weer een week voorbij, de zenderkieken Beatrice en Raymond zijn ondertussen ook op het Afrikaanse continent aangekomen. Zij zijn allebei vanuit Spanje naar Marokko overgestoken. Beatrice vloog met een wat rare bocht over de Atlantische Oceaan naar de overkant, maar deze aparte positie daar zou best een uitschieter (outlier) van de satellietzender kunnen zijn en geeft daarmee misschien niet haar werkelijke route weer.
Zeer waarschijnlijk zijn Anton en Angela ook al in Afrika. Beiden waren een paar dagen geleden al dichtbij de Middellandse Zee; Angela in Spanje en Anton in Sardinië. Zij zijn toen vermoedelijk snel met de oversteek naar Noord‐Afrika begonnen, maar wij hebben van allebei daarna nog geen data weer ontvangen.
Marianne is in de afgelopen week binnen Marokko verder naar het zuidwesten doorgevlogen, waarbij zij min of meer de kustlijn volgt. Ze vliegt rustig aan door, zonder echte tussenstops te maken.
Fiete maakt al zeven dagen een tussenstop in het Atlasgebergte in Zuidoost‐Marokko.
Van Hubertus hebben wij al bijna twee weken geen data meer ontvangen. Zijn laatst bekende positie was vlak na zijn zeeoversteek in Noord‐Marokko. Vermoedelijk is hij al bezig de Sahara over te steken.
Geuko heeft in de Sahel overzomerd en bevindt zich daar ‐ als het goed is ‐ nog steeds. Alleen hebben hebben wij van hem helaas sinds begin juli geen signalen meer ontvangen.
Drie van de elf zenderkieken zijn dus nog in Europa. Olaf is na zijn 8‐daagse tussenstop in de buurt van Toulouse snel doorgevlogen en was gisteren in Zuidwest‐Spanje tussen Valencia en Alicante. Waarschijnlijk steekt hij ook gauw de Middellandse Zee over. Thorsten is nog steeds in Noord‐Spanje (in de buurt van Zaragoza), inmiddels al negen dagen. Heinz is maandag vanuit zijn tussenstopgebied in Champagne vertrokken waar hij in totaal negen dagen verbleef. Vandaag is hij Toulouse bijna gepasseerd, en onderweg richting Spanje.
07-09-2018
Eerste zenderkieken bereiken Noord‐Afrika!
Sinds wij een week geleden een eerste update maakten is er veel gebeurd bij de tien gezenderde grauwe kiekendieven die onderweg zijn naar hun overwinteringsgebieden. Inmiddels hebben zij allemaal hun broedgebieden verlaten, en de eerste drie zitten al in Afrika! Deze drie zijn allemaal vanuit Andalusië over de Middellandse Zee gevlogen: Hubertus en Fiete al op 1 september, Marianne net vandaag. Fiete zit inmiddels in het Atlasgebergte in Noordwest‐Marokko. Van Hubertus hebben wij al een aantal dagen geen posities meer ontvangen; mischien is hij de Sahara al aan het oversteken.
Angela, Beatrice, Thorsten en Raymond zijn in Spanje. Raymond heeft als laatste zenderkiek op 31 augustus het broedgebied verlaten. In de afgelopen week is hij zonder tussenstops doorgevlogen (meer dan 1300 km), daardoor heeft hij een aantal van de andere zenderkieken al ingehaald.
Olaf zit nog net aan de andere kant van de Pyreneeën, waar hij al vier dagen een tussenstop in de buurt van Toulouse maakt. Heinz is momenteel nog het minst zuidelijk: hij bevindt zich nog in het Noord‐Franse Champagne ‐ waar ook Angela, Marianne en Hubertus een langere tussenstop maakten.
Anton is de enige van de tien die voor een oostelijke route kiest. Na een achtdaagse tussenstop in Oost‐Tsjechië is hij vanuit Kroatië de Adriatische Zee overgestoken. Binnen Italië vloog hij rond 250 km weer naar het noorden om in de buurt van Bologna een vijfdaagse tussenstop te maken (ongeveer 1000 meter boven zeeniveau). Eergisteren is hij weer op pad gegaan en sindsdien is hij Corsica en de helft van Sardinië overgevlogen.
31-08-2018
Najaarstrek 2018 van gezenderde grauwe kiekendieven is begonnen!
Het is weer zover: de najaarstrek is begonnen. Het merendeel van de grauwe kiekendieven zijn nu op trek richting Afrika. Ook dit jaar kan de trek van gezenderde kieken via deze website gevolgd worden.
Door slechte weersomstandigheden tijdens de voorjaarstrek (zie ons natuurbericht ‘Storm in Sahara breekt grauwe kiekendieven op tijdens de voorjaarstrek‘) hebben helaas niet veel van de gezenderde kiekendieven hun broedgebieden bereikt. Vooral met grauwe kiekendieven van de Britse broedpopulatie was het erg: van de vijf heeft alleen Beatrice de voorjaarstrek overleefd. Een zware klap voor de al kleine broedpopulatie daar! Van de vogels uit de Hellwegbörde in West‐Duitsland hebben drie van vier de hun broedgebied bereikt, maar twee lukte het niet om te gaan broeden. En dan de Groningse zendermannetjes: terwijl Jens de trek niet overleefde, bleef Geuko in Afrika overzomeren!
Ook deze zomer hebben wij grauwe kiekendieven gevangen en gezenderd. In de Hellwegbörde in Noordrijn‐Westfalen hebben wij weer samen met Hubertus Illner van Arbeitsgemeinschaft Biologischer Umweltschutz (ABU) Soest, vier grauwe kiekendieven met Milsar‐GPS/GSM‐loggers uitgerust. En voor het eerst gingen wij ook in de Diepholzer Moorniederung in Nedersaksen aan de slag. Daar vingen we in samenwerking met de lokale kiekendievenbeschermers Luise Boldt en Thorsten Dobracay van BUND Diepholzer Moorniederung twee mannetjes.
In Groot‐Brittannië hebben we vanwege de weinig teruggekeerde grauwe kiekendieven met The Royal Society for the Protection of Birds (RSPB) besloten dit jaar geen vangpogingen te doen. In Nederland hadden we gepland ook weer grauwe kiekendieven (mannetjes) te vangen. Maar in tegenstelling tot alle andere jaren waarin de mannetjes zich redelijk gemakkelijk lieten vangen lukte dat dit jaar niet. Ze reageerden anders dan anders. Naar ons idee had dit vooral met de voedselsituatie te maken. Na een zeer nat najaar in 2017 en een behoorlijk koude periode in de winter was de veldmuizenstand (zeer) laag gedurende het broedseizoen. Van de volwassen vogels vonden we bij de prooipalen behoorlijk wat braakballen met alleen sprinkhaanresten. En bij het opruimen van de beschermingskooien hebben we erg veel resten van kleine zangvogels verzameld. De mannen gebruikten hun energie duidelijk vooral voor het zelf in conditie blijven en het aanleveren van prooien bij hun nesten. Na deze signalen zijn we dan ook gestopt met onze vangpogingen.
OUD BEKENDEN
Geuko na half maart 2018 ontvingen wij geen posities meer van zijn zender. We gingen er dan ook van uit dat ook hij de voorjaarsmigratie niet overleefd had. Maar verrassing: begin juli kwamen er ineens weer posities binnen, en … hij zat nog in Senegal! Geuke had wel twee pogingen gedaan om de Sahara over te steken, maar keerde beide keren weer terug naar de Sahel. En nu werd duidelijk dat hij deze zomer in Afrika bleef. Dit is pas het tweede gedocumenteerde geval van een adulte grauwe kiekendief die in Afrika overzomerd. Het eerste geval was de Deense Jeppe. Zie het natuurbericht ‘Zeldzaam geval van in Afrika overzomerende Grauwe Kiekendief’ dat we over Jeppe schreven. Helaas hebben wij sinds juli geen posities meer van Geuko ontvangen. Wij gaan ervan uit dat hij nog leeft, en vroeger of later weer in de buurt van een GSM‐mast komt.
Hubertus lukte het dit voorjaar om wel in één keer de Sahara over te steken. Dit heeft hem blijkbaar zoveel moeite gekost dat hij daarna een hele maand lang een stopover maakte in Noord‐Algerije. Hij arriveerde daardoor pas eind mei in de Hellwegbörde, en aan de data van zijn zender te zien lukte het hem niet meer om nog een vrouwtje te vinden. Hij bracht de zomer dus zonder nest door, maar bleef al die tijd wel in het gebied. Op 12 augustus is hij van daaruit vertrokken. Hij maakte eerst nog een vijfdaagse stopover zuidwestelijk van Keulen (dichtbij waar ook Angela verbleef) en bevindt zich inmiddels halverwege Frankrijk.
Angela kwam begin mei mooi op tijd in haar broedgebied in de Hellwegbörde aan. Hoewel ze tot onze verrassing na vijf dagen nog even een enorme uitstap maakte naar Noord‐Frankrijk (850 km in totaal!). Drie dagen later was zij weer terug. Angela had haar nest dit jaar op maar 300m van haar nestplek van vorig jaar. Zij heeft dit broedseizoen twee jongen grootgebracht. Net als vorig jaar vertrok zij eind juli voor een uitstapje naar de Kölner Bucht (op 150 km van haar broedgebied). Na tweeënhalve week kwam zij weer terug, om drie dagen later op 15 augustus aan haar najaarsmigratie te beginnen. Inmiddels heeft zij het noorden van Frankrijk achter zich gelaten en is zij nu in de Bourgogne.
Beatrice in het voorjaar had dit Britse vrouwtje door de ongunstige weersomstandigheden twee pogingen nodig om de Sahara over te steken. Haar reis naar het noorden liep zo erg veel vertraging op. Zij kwam daardoor pas eind mei in Engeland aan. Het lukte haar daarom helaas niet meer om gepaard te raken en te broeden. Op dit moment heeft zij het Britse eiland verlaten.
Raymond was net als Angela op tijd terug in zijn broedgebied, maar helaas lukte het hem niet om gepaard te raken. Mogelijk werd dit veroorzaakt door een slechte conditie door de moeilijke omstandigheden gedurende de trektijd. Raymond bleef de hele zomer rondzwerven, grotendeels in de Warburger Börde; een gebied op 80 km ten oosten van de Hellwegbörde. Hij is nog niet aan zijn najaarsmigratie begonnen.
Anton werd 29 juni gevangen. Hij heeft in 2018 succesvol gebroed; drie jongen werden vliegvlug. Anton vertrok op 18 augustus uit zijn broedgebied, maar vloog heel verassend in een streep naar het oosten! Sinds een week maakt hij een tussenstop bij de Pools‐Tsjechische grens, in de omgeving van Ostrava.
Heinz werd ook op 29 juni 2018 gevangen. Heinz is afkomstig uit de Hellwegbörde‐populatie, waar hij in 2014 als nestjong werd geringd. Hij heeft in 2018 vier jongen grootgebracht en verliet op 26 augustus zijn broedgebied. Op dit moment is hij in Hessen op maar 60 km van de Hellwegbörde.
Olaf werd net al de voorgaande twee mannetjes op 29 juni 2018 gevangen. Hij was al geringd en op ongeveer 12 km van de vangplek in 2013 geboren. In 2018 bracht hij één jong groot. Hij heeft net zijn broedgebied verlaten.
Marianne is het enige vrouwtje dat we dit jaar vingen, dat was op 30 juni. Zij heeft in 2018 twee jongen grootgebracht. Op 2 augustus vertrok zij al uit de Hellwegbörde, haar jongen waren op dat moment nog maar net uitgevlogen. Sinds 4 augustus maakt zij een uitgebreide stopover in de Champagne (FR), dichtbij Reims.