Titelfoto: Gerard Sterk
ROUTES RUIGPOOTBUIZERDS NAJAAR 2020
Janosch
Cars
In de kaart waar de ruigpootbuizerds te volgen zijn kun je door op een route te klikken zien bij welk individu deze hoort. De legenda onder de kaart laat ook zien welke kleur hoort bij welke vogel. De dunne lijnen op de kaart geven de routes aan van Janosch en Cars die zij eerder vlogen in het voorjaar van 2020.
Laatste nieuws van de gezenderde ruigpootbuizerds
31 maart 2021
Jaarwisseling bracht slecht nieuws van de gezenderde ruigpootbuizerds
Het is wellicht opgevallen dat de laatste update over de gezenderde ruigpootbuizerds al van een tijdje terug is. De reden daarvoor is dat tot onze grote frustratie beide zenders van Cars en Janosch met de jaarwisseling 2020/21 uitgevallen zijn. Sinds 1 januari slaan zij geen GPS-posities meer op. Dit lijkt een software-fout te zijn, die niet op afstand op te lossen is.
Wel maken de zenders nog verbindingen via het GSM-netwerk, waarmee ze nog enkele informatie los van GPS-posities sturen. Een volle batterij is bijvoorbeeld een teken, dat de vogel nog in leven is. En via de fabrikant van de zenders kunnen wij nog af en toe te weten komen vanuit welk land zij de verbinding gemaakt hebben. Maar dat is natuurlijk een enorm verschil met de nauwkeurigheid waarmee we tot nu toe de bewegingen konden volgen.
Gezenderde Janosch vastgelegd in de Dollardpolders in 2021. © Rein Hofman
Tot de jaarwisseling waren beide ruigpootbuizerds stationair in hun wintergebieden, Janosch in de Dollardpolders en Cars in Belarus bij het plaatsje Kletsk. Janosch werd, sinds zijn zender uitgevallen is, nog regelmatig door verschillende waarnemers in de Dollardpolders waargenomen. Van hem weten wij dus dat hij daar de hele winter doorbracht heeft. Zelfs de koude periode in februari heeft hem niet laten uitwijken. Voor het laatst werd hij op 22 maart waargenomen. Via de zenderfabrikant kregen wij toen de info dat hij op 26 maart al via het Poolse GSM-netwerk verbinding gemaakt heeft, dus vermoedelijk is hij op 23 of 24 maart uit Groningen vertrokken. Dit is twee weken eerder dan vorig jaar, wat er mee te maken zal hebben dat hij nu in zijn 3de levensjaar een grotere drang heeft om te gaan broeden en daarom op tijd in het broedgebied wil zijn.
In tegenstelling tot Janosch heeft Cars in de tweede helft van de winter indrukwekkende trekbewegingen laten zien, en des te meer jammer dat wij deze alleen rudimentair konden volgen. Begin februari, toen de periode van sterke kou was begonnen, zat hij in Oekraïne, en in maart nog een stuk verder zuidelijk, namelijk in Roemenië! Dit is minstens 600 km van zijn wintergebied in Belarus. Eergisteren was hij weer in Oekraïne, dus is hij ook weer onderweg naar het noorden, richting het broedgebied.
Naast de uitval van de twee zenders is het de afgelopen winter helaas ook niet gelukt nog meer ruigpootbuizerds van zenders te voorzien. Het zenderproject is daarmee nu als het ware in een pauzestand. We zullen de komende tijd gebruiken om de tot nu toe verzamelde gegevens verder uit te werken, totdat er misschien in de volgende winter weer enkele ruigpootbuizerds in Groningen gezenderd kunnen worden.
Janosch, 2021 © Rein Hofman
Headerfoto: Gerard Sterk
Eerder nieuws van de gezenderde ruigpootbuizerds
16 november 2020
Janosch terug in Oost-Groningen!
Ruigpootbuizerd Janosch tijdens het zenderen in de Carel Coenraadpolder, 18-12-2018.
Tot onze vreugde heeft ruigpootbuizerd Janosch op 13 november Oost-Groningen bereikt! Hij zit nu weer in de Dollardpolders waar hij in december 2018 op de slaperdijk gevangen en gezenderd werd. Voor ons project is dat goed nieuws, want het hoofdzakelijke doel van het onderzoek is kennis op te doen over het habitatgebruik van ruigpootbuizerds in het Groningse kustgebied, vooral met het oog op een natuurvriendelijke inrichting van de Groninger slaperdijken. Als het goed is kunnen we vanaf nu dus meerdere maanden data verzamelen over de bewegingen van Janosch in dit gebied. Vorige winter kwam hij pas eind maart naar Groningen na vier maanden in een veengebied bij Cuxhaven (DE) te hebben gezeten.
11 november 2020
Janosch nadert Groningen, Cars in zelfde regio als 2019
Mooi nieuws: Ruigpootbuizerd Janosch lijkt nu al onderweg te zijn naar Groningen! Tot 07-11 zat hij nog in de Duitse deelstaat Mecklenburg-Vorpommern in de omgeving van Parchim, maar na dikke drie weken in dat gebied trok hij verder naar het westen. Hamburg bereikte hij nog op dezelfde dag (ca. 130 km), en de dag daarop vloog hij direct verder tot voorbij Bremerhaven. Daarbij passeerde hij ook het Ahlenmoor bij Cuxhaven, waar hij het grootste deel van de vorige winter doorbracht (november tot maart). Toen heerste er een “muizenplaag” op de graslanden van dit drooggelegd veengebied, wat veel muizenetende roofvogels aantrok, onder andere meerdere Ruigpootbuizerds. Janosch werd toen erg mooi op de foto gezet door Gerd-Michael Heinze (zie updates najaar 2019). Dit jaar lijkt het Ahlenmoor een stuk minder interessant te zijn, want Janosch vloog er alleen even langs en is er niet eens gestopt. In de afgelopen twee dagen is hij met kleine stappen verder naar het westen getrokken. Vanochtend was hij bij Wiesmoor in Ostfriesland, nog maar 45 km van de Nederlandse grens verwijderd.
Cars heeft zich in de afgelopen twee weken binnen Wit-Rusland ongeveer 75 km naar het zuidwesten verplaatst. Hij zit nu in de zuidwesthoek van de Oblast Minsk. Hij is daar nog niet helemaal stationair maar verplaatste zich in de afgelopen dagen meerdere keer over korte afstanden (rond 20 km). Hij zit in dezelfde regio waar hij ook een groot deel van de winter 2019/20 heeft doorgebracht, maar niet in exact hetzelfde gebied. Dat is 50 km verder oostelijk bij de plaats Kapyl.
30 oktober 2020
Janosch nog in Mecklenburg, Cars weer in beweging binnen Belarus
Janosch maakt inmiddels al 2 weken lang een stopover in het Noord-Duitse Mecklenburg (omgeving Parchim). Hij zit daar in agrarisch gebied en heeft een klein foerageergebied van minder dan 50 ha. Vorig jaar verbleef hij ook bijna de hele maand oktober in Mecklenburg-Vorpommern, maar wel in twee andere gebieden (op het eiland Rügen en onder Rostock). Eind oktober trok hij toen naar de omgeving van Cuxhaven (Nedersaksen), waar hij het grootste deel van de winter verbleef.
Cars zat tijdens de vorige update in het oosten van Belarus (noordoostelijk van de stad Mahiljow). Daar bleef hij uiteindelijk twee weken, maar begin vorige week trok hij weer verder naar het westen. Inmiddels is hij al voorbij Minsk en zit nu in de buurt van de 2 gebieden waar hij de vorige winter doorbracht (Marjina Horka en Kapyl). Wie weet zal hij weer in één daarvan terechtkomen.
15 oktober 2020
Janosch in Duitsland!
De gezenderde ruigpootbuizerd Janosch is gisteren vanuit Zweden over de Oostzee naar Duitsland getrokken! Hij was een kleine twee weken geleden al in Zuid-Zweden aangekomen, maar waarschijnlijk door ongunstig weer toch nog weer een stuk terug naar het noorden gevlogen (omgeving Norrköping). Met gunstig weer (noordooster wind) trok hij dinsdag weer 250 km naar het zuiden, en gisteren zelfs 350 km, inclusief de zee-oversteek. Zoals vorig jaar trok hij daarbij niet over Falsterbo, de bekende trekvogel-bottleneck, maar verliet Zweden bij Ystad, 60 km verder oostelijk. Nu bevindt hij zich in de Duitse deelstaat Mecklenburg-Vorpommern, 40 km zuidelijk van Rostock. Vorig najaar bleef hij twee keer voor langere tijd in deze deelstaat hangen; één van die gebieden is maar 20 km verwijderd, van waar hij nu zit. Eind oktober trok hij toen van Mecklenburg-Vorpommern naar de omgeving van Cuxhaven (Nedersaksen).
Cars is sinds het vorige update stationair gebleven. Hij zit in het oosten van Wit-Rusland, op 20 km afstand van de grens met Rusland.
Janosch en Cars zitten nu weer ongeveer op dezelfde breedtegraad (53-54° N), maar dan wel 1200 km uit elkaar.
12 oktober 2020
Janosch omgekeerd, Cars in Belarus
De gezenderde ruigpootbuizerds hebben al best wat indrukwekkende “omwegen” laten zien, maar wat Janosch in de afgelopen week deed is toch nog weer iets nieuws. Een week geleden zat hij al in het zuidelijkste deel van Zweden, nog maar 80 km van Falsterbo verwijderd, en we verwachtten dat hij binnen enkele dagen naar Duitsland of Denemarken zou oversteken. Maar in plaats daarvan trok hij tussen 5 en 8 oktober 330 km noordwaarts tot in de omgeving van Norrköping! Sinds 9 oktober is hij daar stationair in een klein beekdal. De reden voor zijn omkeren is niet helemaal duidelijk. Sinds 6 oktober waait er in Zuid-Zweden wel een zuid tot zuidwesten wind, dus wellicht waren de omstandigheden ongunstig om verder naar het zuiden te trekken.
Cars is afgelopen week 190 km verder naar het zuidwesten getrokken, door de Russische Oblast Smolensk. Eergisteren bereikte hij Belarus. De winter 2019/20 heeft hij helemaal in Belarus doorgebracht, en hij is nu nog maar 200 km verwijderd van zijn eerste wintergebied van toen (ten zuiden van de hoofdstad Minsk).
05 oktober 2020
Janosch in Zuid-Zweden, Cars bijna in Belarus
Janosch is in de afgelopen week binnen Zweden ongeveer 500 km verder naar het zuiden getrokken, na een stopover van 11 dagen bij Örebrö. Net als vorig jaar migreerde hij tussen de twee grootste meren van Zweden door – Vänermeer en Vättermeer. Eergisteren bereikt hij Skåne, de zuidelijkste provincie van Zweden. Ter hoogte van Helsingborg hield hij gisteren pauze. Hij is nog maar 100 km van de zuidkust van Zweden verwijderd.
Ook Cars heeft in de afgelopen week meer dan 500 km afgelegd. Van Oblast Jaroslavl ten noorden van Moskou vloog hij langs het Stuwmeer van Rybinsk naar het Zuidwesten door de Oblast Tver. Vanochtend was hij nog maar 100 km van de grens naar Belarus verwijderd. Vorig jaar vloog hij op een veel zuidelijkere route. Toen trok hij in het zuidoosten aan Moskou voorbij. Dit jaar is hij ook een heel stuk eerder, want in 2019 maakte hij nog een lange stopover bij Jaroslavl en bereikte Belarus pas begin november. In ieder geval zijn wij erg benieuwd of hij zoals vorig jaar weer in Belarus zal overwinteren of deze keer toch verder naar het westen zal trekken.
28 september 2020
Cars maakt stappen in Rusland, Janosch nog in Midden-Zweden
Cars is in de afgelopen 9 dagen ca. 800 km verder door Rusland getrokken. Vanochtend was hij bij het Stuwmeer van Rybinsk, ca. 350 km noordelijk van Moskou. Ook in het voorjaar en najaar 2019 trok hij al door deze regio (Oblast Vologda / Oblast Jaroslavl), toen met langere stopovers. Wie weet blijft hij er nu ook weer een tijdje hangen voordat hij verder naar het zuidwesten zal trekken.
Janosch heeft sinds de vorige update pauze gehouden in Midden-Zweden tussen Örebro en Västerås, ongeveer ter hoogte van Stockholm. Hij zit daar in kleinschalig agrarisch gebied in een beekdal. Ten opzichte van vorig jaar is hij nog steeds “op tijd”: vorig jaar passeerde hij deze breedtegraad op 3 oktober.
19 september 2020
Grote stappen zuidwaarts
In de afgelopen vijf dagen hebben beide gezenderde ruigpootbuizerds grote stappen naar het zuiden gemaakt. Janosch is binnen Zweden, deels met de wind mee, 900 km opgeschoten en zat vanochtend bij Västerås, bijna ter hoogte van Stockholm. Als hij zo doorvliegt zou hij in 2-3 dagen al de Zweedse zuidkust kunnen bereiken! Vorig jaar was hij veel later, vooral door een uitstapje naar de bergen aan de Zweeds-Noorse grens. De oversteek over de Oostzee naar Duitsland maakte hij toen pas op 7 oktober.
Cars is in Rusland rond 700 km naar het zuiden gevlogen, langs de kust van de Witte Zee. De poolcirkel heeft hij inmiddels ook al gepasseerd. Gisteravond zat hij in de omgeving van het Vygozeromeer (Oblast Karelië).
De hoofdrolspelers
Janosch
Janosch werd in december 2018 als eerste kalenderjaarvogel in de Carel Coenraadpolder in Oost-Groningen gezenderd. De zomer van zijn 3de kalenderjaar 2020 bracht hij voornamelijk door in het Russische deel van Fennoscandinavië (Oblast Moermansk), waar hij mogelijk een broedpoging heeft ondernomen die is mislukt. Op 10 september is hij aan zijn najaarstrek door Zweden begonnen.
Cars
Cars werd in maart 2019 als tweede kalenderjaarvogel bij Finsterwolde van een zender voorzien. De daaropvolgende winter 2019/20 bracht hij 1400 km verder oostelijk door, in Belarus. In de zomer van 2020 zwierf hij als niet-broeder door Noord-Fennoscandinavië en is op 14 september aan zijn trek zuidwaarts langs de Witte Zee begonnen.
De GPS-zenders voor het onderzoek naar ruigpootbuizerds zijn gefinancierd door het Bettie Wiegman Fonds en de Tides Foundation.