Diensten

Grauwe Kiekendief – Kenniscentrum Akkervogels (GKA) adviseert over ontwikkeling van beleid en de praktische uitvoering van natuurbeheer in het agrarisch gebied. Voor het opstellen van advies gebruiken we onze opgedane kennis uit jarenlange monitoring van akkervogels, zoals het Meetnet Agrarisch Soorten (MAS), maar ook uit onderzoeksprojecten naar de effectiviteit van de door ons ontwikkelde vogelakkers en agrarische natuurmaatregelen. Als de huidige kennis niet voldoende is om doelgericht advies te kunnen geven, zal een monitoring- of onderzoeksopdracht worden voorgesteld.

Innovatieve projecten worden opgezet ter verbetering van biodiversiteit in akkerland. Ook ontwerpt GKA bouwplannen, stelt beheersplannen op en doet ecologisch onderzoek in akkergebieden. Advies betreft bijvoorbeeld het samen stellen van zaadmengsel voor natuurbraak in verschillende vormen, beheer en situering van natuurmaatregelen, monitoren en beoordelen van gebiedsplannen.

Voor wie:

  • Europese (GLB), landelijke, provinciale en lokale overheden
  • Natuurorganisaties
  • Agrarische natuurverenigingen
  • Agrarische collectieven
  • Individuele landbouwers
  • Waterschappen en terreinbeherende organisaties (TBO’s) zoals Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en de Provinciale Landschappen.

Madeleine Postma tijdens MAS-tellingen, 2019 ©RTV Noord/Elwin Baas

In Nederland wordt 54% van het landoppervlak gebruikt voor landbouwactiviteiten. Wanneer biodiversiteit in het agrarisch gebied wordt bedreigd, heeft dat dus een grote impact op de totale biodiversiteit in ons land. Het is daarom belangrijk dat soorten in het agrarisch gebied goed worden gemonitord. Hiermee worden zowel aantalsontwikkelingen zichtbaar als effecten van natuurbeheer in akkerland. Met deze resultaten kan de inrichting van het agrarisch landschap effectief worden aangestuurd. Wij monitoren o.a. akkervogels, muizen en insecten, maar ook specifieke soorten zoals de patrijs.

Patrijzenmonitoring

Patrijs in Drenthe, 2019 © Henk Jan Ottens

In 2012 is begonnen met de monitoring van patrijzen in delen van Groningen en de afgelopen jaren intensief in Drenthe. De monitoring wordt uitgevoerd samen met vrijwilligers. In Drenthe is het monitoringnetwerk zo ingericht dat er uitspraken kunnen worden gedaan over de effecten van natuurmaatregelen op de ontwikkeling van de patrijzenpopulatie.

Muizen transecttellingen

Jaarlijks worden veldmuizen gemonitord in Oost-Groningen om te meten hoe de voedselsituatie is voor grauwe en blauwe kiekendieven en velduilen. De monitoring wordt uitgevoerd door holletjes te tellen langs transecten in diverse akker- en graspercelen. Deze monitoring wordt al meerdere jaren uitgevoerd, en heeft zo een waardevol databestand opgeleverd.

Monitoring en begeleiding beheer vogelakkers

Veldbezoek van landbouwers, bedrijfsplanners, jagers, natuur- en landschapsbeschermers aan de vogelakker in Gingelom (BE), 2019 © Johannes Jansen

GKA is bedenker van het concept vogelakkers, een maatregel ter bevordering van het aantal veldmuizen in akkergebieden als voedsel voor kiekendieven en uilen. Op diverse locaties in heel Nederland zijn wij betrokken bij advisering, beheer en beoordeling van deze vogelakkers. Het 55 ha grote Haansplassen bij Slochteren is een van de eerste vogelakkers die met de kennis van GKA is ingezaaid en door ons jaarrond wordt gemonitord. In Oost-Groningen hebben we diverse vogelakkers georganiseerd die voor en belangrijk deel worden gefinancierd door het Waddenfonds.

Monitoring en ontwerp pilot natuurinclusieve landbouw

GKA is nauw betrokken bij de ontwikkeling van Natuurinclusieve Landbouw. In Groningen ontwierpen wij het bouwplan van de Westeresch en op de grens van Drenthe en Friesland dat van Ravenswoud. In Zuid-Holland hebben wij samen met het Louis Bolk instituut het bouwplan van de Zegenpolder (72 ha) ontworpen, waar sinds een aantal jaren natuurinclusieve landbouw experimenteel wordt getest en waar wij vogels en muizen monitoren.

Natuurinclusief Bouwplan Zegenpolder

Zegenpolder met aangrenzend de Oude Maas. Fotograaf: Boris Börger

MAS-tellingen

Wij organiseren en voeren honderden MAS-tellingen per jaar uit. Daarnaast worden ook meerdere BMP-projecten gedaan.

GKA doet monitoring in akkergebieden van Drenthe, Flevoland, Friesland, Gelderland, Groningen, Overijssel, Noord-Holland, Zuid-Holland tot in Vlaanderen en zelfs, op kleine schaal, tot in Noord-Frankrijk. Het merendeel van deze projecten wordt uitgevoerd in opdracht van provincies. Vrijwilligers hebben een essentiële rol in de MAS-monitoring; zij verzamelen honderden extra tellingen én minstens zo belangrijk, zij zijn extra ogen en oren in het akkergebied, zodat ook grauwe en blauwe kiekendieven kunnen worden opgespoord om hun nesten te beschermen.

MAS: Akkervogels tellen

Ons advies is erop gericht biodiversiteit te behouden en maatregelen in het agrarisch landschap zo in te passen dat deze aansluiten bij de ecologie van akkervogels (zoals grauwe kiekendief, gele kwikstaart, veldleeuwerik en wulp).

GKA adviseert agrarisch natuurverenigingen, provincies en TBO’s aangaande de inrichting van akkerbouwgebieden. Het kan hierbij gaan om de aanleg en invulling van akkerranden of vogelakkers, maar ook over een meer divers bouwplan, onderhoud aan schouwpaden of omgang met oogstresten en stoppelvelden, het uitsparen van overhoekjes met ruigtekruiden of de inrichting met struweel.

Veel mensen kennen ons van het zenderonderzoek dat wij doen naar verschillende roofvogelsoorten zoals grauwe, blauwe en bruine kiekendief, velduil en ruigpootbuizerd. Hiernaast voeren wij veel verschillende onderzoeksprojecten uit, zowel naar broedbiologie of habitatgebruik van soorten zoals veldleeuwerik, gele kwikstaart en wulp, alsook naar de effecten en optimale uitvoering van soort specifieke beschermingsmaatregelen en natuurbeheer.

Wulp: Broedsucces en kuikenoverleving

Voor een uitgebreidere lijst en toelichting kijk bij het onderzoeksoverzicht.

Gele Kwikstaart: Broedsucces en habitatgebruik

Verder lezen