Volg bruine zenderkieken 2019/2020

26-06-2020

Broedpogingen en ontdekkingsreizen

Het is al een tijdje stil rond de gezenderde bruine kiekendieven. Een stilte die altijd kenmerkend is voor het broedseizoen, wanneer de locaties niet gedeeld kunnen worden. Maar dat betekent niet, dat we niet kunnen delen hoe het ze vergaat.

Volwassen vrouwtje 70 is nadat ze in Flevoland arriveerde eerst nog weer van daar vertrokken en had bijna de Deense grens bereikt tijdens haar ontdekkingsreis voordat ze uiteindelijk teruggekeerde naar de voor haar bekende provincie Flevoland, waar ze nu nog steeds broedvogel is.

Jonge vrouwtje 71 die eigenlijk tegen de verwachtingen in toch nog naar Europa kwam is op zwerftocht gegaan, maar heeft eerst een broedpoging ondernomen in Flevoland waar ze ook uit het ei kroop. Harold Boer, vrijwilliger bij Werkgroep Roofvogels Noordoostpolder, vond haar nest. Op dat moment had ze nog geen eieren. Helaas werd ze waarschijnlijk door het klepelen van de slootkant op 24 mei al verstoord. Daarna ging ze op verkenning en vloog meermaals rond in Duitsland, Friesland en is zelfs in Denemarken geweest.

Josef en Konstantin hebben beiden een broedpoging gedaan in het gebied waar ze ook zijn gevangen en eerder broedvogel waren. Echter zijn nadat ze vorig jaar succesvol jongen groot wisten te brengen dit jaar hun beide nesten mislukt door predatie. Op dit moment zijn ze nog wel in de Hellwegbörde en nog niet vertrokken richting het zuiden.

Wiltrud is op dit moment nog wel een broedvogel met kans op succes. Haar nest was vorig jaar in de Hellwegbörde gepredeerd en kennelijk besloot ze niet opnieuw daar een poging te doen. Dus verhuisde ze naar verder noordelijk in Duitsland om te broeden.

Zodra de vogels weer aan hun najaarstrek beginnen, delen we natuurlijk hun routes weer.

29-04-2020

Pluisje komt naar huis!

De volwassen gezenderde bruine kiekendieven zijn inmiddels al weer enige tijd in hun broedgebied en wat zijn we blij dat vier van de vijf volwassen vogels zijn teruggekomen na de winter! De verrassing bleef echter wat de tweede kalenderjaar vogel 71 uit Flevoland zou gaan doen. Nou die vraag kunnen we inmiddels wel beantwoorden want ze is terug in Europa!

Op 15 april besloot 71 toch te vertrekken uit haar overwinteringsgebied en is zonder stopover naar Spanje gevlogen! Precies daar waar de oversteek over de Middellandse Zee het kortst is bij Gibraltar vloog ze over het water. En weer ging ze onvermoeibaar verder, op dit moment is ze al halverwege Frankrijk niet ver onder Parijs. Ze vloog dus rond 3800 km in 15 dagen tijd, ongeveer 250 km per dag zonder stopovers te houden. De vraag blijft waar ze nu naar toe gaat en of ze een broedvogel zal worden dit jaar.

20-04-2020

Wiltrud terug in broedgebied en 71 toch naar het noorden!

Van de zes gezenderde bruine kiekendieven die in september uit hun broedgebied vertrokken in Duitsland of Flevoland zijn er nog vijf in leven!

Wiltrud had sinds februari geen data meer verstuurd, maar is inmiddels in sneltreinvaart naar het noorden teruggekomen. We wisten al dat ze sinds 26 december in haar tweede overwinteringsgebied in Mali was (zie eerdere update), daar is ze tot 28 maart ook gebleven. Die eerste dag van vertrek vliegt ze meer dan 300 km naar het noorden. In de daaropvolgende vier dagen vordert ze een vergelijkbare afstand. Pas vanaf 1 april maakt ze meer kilometers. Opvallend dat die vier dagen (29 maart – 1 april) overeenkomen met de periode die grauwe kiekendief Anton ook moeite leek te hebben met zijn reis (zie update grauwe zenderkieken 16 april 2020). Alsnog weet Wiltrud in hoog tempo de Middellandse zee te bereiken en begint haar oversteek op 11 april om 23:00 uur ’s avonds. Haar reis gaat over Mallorca om in de middag van 13 april voor het eerst weer rust te houden op het vaste land van Spanje vlak onder Barcelona. Ze vliegt zonder stopovers door naar haar eerdere broedgebied waar ook Josef en Konstantin teruggekeerd zijn. Ze stopt echter niet en gaat door naar Noord-Duitsland waar ze nu nog is. Na haar mislukte broedseizoen vorig jaar aan de Hellwegbörde vloog ze ook naar Noord-Duitsland voor naar het zuiden op weg te gaan. Misschien ziet ze daar na vorig jaar meer kansen op succes.

Ook tweede kalenderjaar vogel 71 lijkt ineens toch haar geboortegebied te missen en richting Europa op weg te zijn! Op 15 april vertrekt zij uit het gebied rondom de Senegal rivier en vliegt in twee dagen tijd ongeveer 550 kilometer door Mauritanië richting het noorden. Ze is daar nu slechts 30 km verwijderd van het oog van de Sahara, een bijzonder natuurfenomeen ook wel genaamd de Richatstructuur, duidelijk te zien op de satellietbeelden net iets oostelijk van haar huidige positie. Wat haar volgende stappen zullen zijn blijft een verrassing.

08-04-2020

Bruine zenderkieken Konstantin, Josef en vrouw 70 terug in broedgebied!

Konstantin had sinds september 2019 niks meer van zich laten horen. Vorige week begon zijn data ineens binnen te stromen en sinds 30 maart was hij boven het Europese vaste land! Konstantin heeft drie overwinteringsgebieden gebruikt. De eerste twee gebieden liggen in het zuiden van Mauritanië op de grens met Senegal iets meer dan 10 km bij elkaar vandaan, daar verbleef hij van 1 oktober tot 12 december. Water was er niet ver weg, en langs de rivier die met een bocht om zijn verblijfplaats heen stroomt zijn ook de mensen te vinden die in het gebied wonen. Toch koos hij niet voor akkers maar het natuurlijk landschap daar. Op 12 december had hij het wel gezien en vloog in 26 uur tijd bijna 400 km! En kwam zo aan in zijn derde overwinteringsgebied opnieuw net in Mauritanië dichtbij de oevers van de Senegal rivier. Dit keer verkoos hij de akkers in dit vruchtbare stuk Afrika boven het natuurlijke en minder groene natuurlijk habitat. Na drie maanden vertrok hij op 19 maart na het noorden! Op 24 maart vloog hij bijna over zijn route die hij in de herfst in omgekeerde richting vloog. Hij gunde zich geen rust en vloog zonder stopovers naar Europa. Boven Spanje op 2 april gebeurde iets bijzonders om 9:49 in de ochtend vlogen Konstantin en Josef parallel slechts 30 km uit elkaar in dezelfde richting en naar hetzelfde broedgebied. Een winter lang kilometers verwijderd en nu bijna in het zicht. Over Spanje behaalde hij misschien geen snelheidsrecords, maar hield nog steeds geen stopovers waardoor hij op 6 april het broedgebied in Nordrhein Westfalen bereikte! In 19 dagen tijd van Mauritanië naar Duitsland ruim 4500 km, meer dan 200 km per dag gevlogen. Het blijft een topprestatie om die reis succesvol af te leggen en nu mag hij in plaats van rusten op zoek naar een vrouw om een nieuw topprestatie te leveren, het grootbrengen van jongen.

Josef heeft ons de afgelopen maanden minder in spanning gehouden en zijn zender verstuurde regelmatig data, waardoor we al wisten dat hij 24 februari zijn overwinteringsgebied in Mali had verlaten (zie vorige update). Hij vloog via Mauritanië naar de Westelijke Sahara, een klein stukje opnieuw door noordelijk Mauritanië en Algerije en vervolgens een groot gedeelte over Marokko. In Algerije maakte hij een stopover van 9 dagen en in Marokko maakte hij zelfs 2 stopovers. De eerste van anderhalve dag en de tweede duurde 8 dagen vlakbij de kust van de Middellandse Zee voor zijn oversteek naar Spanje. Zijn migratiesnelheid en de afstand die hij gedurende zijn gehele reis naar het noorden per dag aflegde is dus heel anders dan die van Konstantin. Met twee geheel verschillende strategieën bereikte ze toch op 3 april bijna hetzelfde punt in Spanje (zie boven) en op dezelfde dag 6 april het broedgebied! Josef werd daar zelfs al gezien door Hubertus Illner, onze samenwerkingspartner. In totaal duurde Josef zijn migratie naar het noorden ongeveer anderhalve maand en bijna twee keer zo lang als de reis van Konstantin.

Schreef ik in de vorige update nog dat het onwaarschijnlijk leek dat vrouw 70 op 7 april Nederland zou bereiken, blijkt nu dat het haar al een dag eerder lukte. 70 kwam 6 april aan in de Noordoostpolder in Flevoland! Op 8 oktober 2019 kwam ze na enige omzwervingen aan in haar eerste overwinteringsgebied in Mali. Op 2 december trok ze ongeveer 400 km verder naar het oosten in 2 dagen tijd. Daar arriveerde ze… in het overwinteringsgebied van gezenderde bruine kiekendief vrouw Wiltrud, slechts 10 km van de plek waar Wiltrud in februari was, bracht 70 de nacht door! Om het nog opmerkelijker te maken trok ze op 4 december verder om die avond door te brengen op slechts 5 km verwijderd van Wiltrud haar tweede overwinteringsgebied. Ook hier vertrok ze de volgende dag en na ongeveer 700 km vliegen bereikte ze dan eindelijk op 8 december haar tweede overwinteringsgebied in Mali dicht aan de grens met Burkina Faso. Daar verbleef ze ruim drie maanden in het groene gebied rond de oevers van de Sourou. Op 22 maart begon ze haar reis naar het noorden pas! In aanzienlijk kortere tijd dan beide mannen bereikte ze dus haar broedgebied. Ze koos een oostelijke route over Mali, Algerije en Minorca en kwam op 1 april aan in Spanje. Dit betekent dat ze in anderhalve week tijd 3500km vloog, zonder stopover, meer dan 300km per dag! Haar hele reis duurde maar iets meer dan twee weken, 4700km in 16 dagen tijd.

Het jonge vrouwtje 71 is ook nog in leven! Zij lijkt nog geen stappen te ondernemen weer naar het noorden te komen en het is mogelijk dat ze de komende zomer op de grens van Senegal en Mauritanië blijft waar ze inmiddels al meer dan 5 maanden verblijft.

20-03-2020

SMS van gezenderde bruine kiekendief 70 uit Mali en Josef al in Marokko!

Eindelijk laat bruine kiekendief vrouw 70 weer iets van zich horen. Alleen verstuurd ze, of eigenlijk haar zender natuurlijk, alleen SMS op dit moment. Doordat dit maar enkele punten zijn is haar route wat rechtlijnig en hoekig op de kaart. Ze lijkt in ieder geval nog in leven én is nog steeds ver zuidelijk in Mali! In vergelijking; gezenderde vrouw Renny was vorig jaar al op 22 februari uit haar wintergebied vertrokken. Ze bleef toen tot 18 maart in de westelijke Sahara en bereikte op 23-03 Spanje om op 7 april weer in Groningen terug te keren. Die aankomstdatum lijkt voor 70 niet erg haalbaar, al is ze zeker nog in staat op tijd voor het broedseizoen terug te zijn. We gaan het zien!

Josef is intussen al ver op weg naar het noorden! Hij is sinds de laatste update (04-03) nog drie dagen verder naar het noorden getrokken. Op 07-03 was hij in Algerije dichtbij de Marokkaanse grens. Hij heeft daar een stopover van 9 dagen gehouden. Als je maar ver genoeg inzoomt op de kaart zie je dat hij daar in de buurt van een kleine rivier verbleef en in de buurt van het stadje Tindouf. Hij had geen vaste slaapplaatsen en heeft veel van de omgeving daar gezien. Op 15-03 trok hij verder, de volgende twee dagen ging hij via kleine agrarische gemeenschappen verder om op 17 maart met grotere snelheid verder te trekken. Hij houdt nu sinds 18 maart een stopover bij de Marokkaanse stad Tinghir. Er loopt een groene band met akkers en bomen door de stad waar Jozef verblijft.

04-03-2020

Bruine kiekendief Josef op weg naar het noorden

Het is al weer een tijdje stil zowel rond de gezenderde grauwe als bruine kiekendieven. Ze maken geen contact meer met het GPS-netwerk en het is altijd spannend hoeveel er dit voorjaar terug zullen keren. Des te meer vreugde dus als we ineens zien dat gezenderde bruine kiekendief Josef al een goed eind op weg is naar het noorden! Op 24-02 verliet hij zijn overwinteringsgebied in Mali en het lijkt erop dat hij 5 maanden lang slechts 1 beperkt agrarisch gebied daar gebruikt heeft!

Josef heeft een erg westelijke route gekozen dwars door Mauritanië, bijna tot aan de kust van de Atlantische oceaan en was op 03-03 in de Westelijke Sahara. In 5 dagen tijd vloog hij meer dan 1200 km om vanaf 28-02 het rustiger aan te doen en relatief kortere afstanden te vliegen eenmaal in de Westelijke Sahara.

71 heeft ook nog kort geleden contact gemaakt (29-02) maar lijkt nog niet weer op zwerftocht te zijn of aan haar terug weg te zijn begonnen.

14-01-2020

Wiltrud naar 2^e overwinteringsgebied en 71 komt tot rust in Mauritanië

Josef zit nog steeds in zijn 1^e overwinteringsgebied waar hij op 1 oktober aankwam. Intussen dus al meer dan 3 maanden stationair op een klein stukje landbouwgrond.

Wiltrud heeft iets meer gevoel voor avontuur getoond en is binnen Mali naar een 2^e overwinteringsgebied getrokken. Ook zij zat vanaf begin oktober (03-10) in landbouwgebied rondom de rivier Sahel net als Josef. Op 1^e kerstdag besloot ze daar te vertrekken. Die nacht bracht ze door in de woestijn en op 26 december kwam ze aan in het irrigatiegebied gecreëerd met de Markala dam, hemelsbreed ongeveer 70km verwijderd van haar 1^e overwinteringsgebied. De Markala dam is 816m lang en ligt in de rivier de Niger, het water wordt daar verdeeld over meerdere kleinere kanalen en creëert daarmee een vruchtbaar gebied voor verschillende landbouwgewassen. Bij één van deze kanalen boven het dorp Macina verblijft Wiltrud. Ze lijkt te slapen in vrij dichte vegetatie en is overdag op jacht boven de velden met vermoedelijk rijst of suikerriet waar het gebied bekend om staat.

71 verblijft sinds 1 december opnieuw in het gebied rond de rivier de Senegal aan de noordkant in Mauritanië. Ze lijkt daar nu een klein gebied te gebruiken en haar omzwervingen gestaakt te hebben. Zij heeft nu 2 gebieden langer dan 2 dagen gebruikt, we zijn benieuwd of het daarbij blijft.

02-12-2019

Jongste gezenderde bruine kiekendief 71: alive and kicking!

Geluksmoment: inloggen om te checken of er nieuwe gegevens verzonden zijn door één van de zenderkieken en dan bewijs zien dat het jongste pluisje – intussen niet meer zo pluizig – nog steeds leeft! Bruine kiekendief 71 dit jaar geboren vliegt nog steeds rond op de grens van Mauritanië en Senegal. Gisteren 01-12 kwam ze na veel omzwervingen weer aan in het gebied rond de rivier de Sénégal. Op 28-11 en 29-11 heeft ze enige tijd doorgebracht op de oevers van een klein meer vlakbij Aleg. Terwijl 71 het maar net lijkt te lukken om meer dan 1 week op dezelfde plek te blijven, zitten zowel Wiltrud als Josef al meer dan twee maanden in hun eerste overwinteringsgebied van een paar vierkante kilometer.

De vraag is natuurlijk of 71 er bewust voor kiest om zoveel mogelijk gebieden te verkennen of dat ze tot nu niet een gebied heeft gevonden waar het voedselaanbod voldoende is om voor langere tijd te blijven. Dat laatste lijkt echter onwaarschijnlijk omdat het nu de tijd na het regenseizoen is en de omstandigheden juist beter zijn in deze periode dan aan het eind van de winter. Het lijkt wel duidelijk dat ze in ieder geval niet het voorbeeld van een andere adulte vogel volgt, als we kijken naar de doelgerichtheid waarmee Wiltrud en Josef hun overwinteringsgebied hebben bereikt. Het blijft spannend om te proberen uit te vogelen wat er in een vogelbrein omgaat.

05-11-2019

Gezenderde bruine kiekendief 76 uit Flevoland dood terug gevonden in Mauritanië

Jos Hooijmeijer in Mauritanië met het lichaam en de GPS-logger van bruine kiekendief vrouw 76

Sinds het moment dat het vrouwtje 76 dood was gegaan in Mauritanië probeerden we een manier te vinden om haar zender terug te krijgen. Nu wilde het toeval, dat Jos Hooijmeijer van Rijksuniversiteit Groningen voor een expeditie naar Mauritanië en Senegal ging om kleurringen van grutto’s af te lezen en habitat beschrijvingen te maken. Helaas was van het lichaam van 76 niet veel meer over waardoor de doodsoorzaak vaststellen onmogelijk lijkt. Ze lag midden in een braakliggend rijstveld en op diezelfde plek werden diverse bruine kiekendieven gezien en een alarmerend broedpaar grijze wouw. Haar GPS-logger is wel terug gevonden. Het blijft een soort wonder van de wetenschap dat we een vogel die we in Nederland voorzien van een logger kunnen terug vinden in één specifiek rijstveld in Mauritanië. Heel erg veel dank aan Jos Hooijmeijer voor alle moeite die hij heeft gedaan onze vogel te vinden!

De locatie waar bruine kiekendief vrouw 76 werd gevonden in Mauritanië.

Wiltrud en Josef zijn ondertussen nog steeds in Mali. Opvallend is hun gedrag als adulten in vergelijking met het gedrag van het jonge vrouwtje 71. Zowel Wiltrud als Josef zijn in een bijna rechte lijn naar hun overwinteringsgebied gevlogen. Vervolgens gebruiken ze maar een gebied van een paar vierkante kilometer; Wiltrud 3 x 3km en Josef 2 x 2km. Doordat ze dit jaar gezenderd zijn weten we natuurlijk niet of dit ook is waar ze vorig jaar zijn geweest, maar hun reis lijkt heel doelgericht en daarmee ook efficiënt in afstand en energie die het ze gekost moet hebben daar te komen waar het lijkt dat ze wilden zijn.

Jong vrouwtje 71 heeft in tegenstelling tot de adulten sinds haar aankomst 28 september in het overwinteringsgebied meer dan 1100 km rond gevlogen! Zij is nu voor het eerst in Afrika en dat lijkt ook duidelijk uit haar bewegingen want ze heeft zich nog niet gevestigd in één gebied. Haar ontdekkingsreis maakt prachtige cirkels op onze kaart.

21-10-2019

Oudere bruine zenderkiek 76 overleden en jongste vogel 71 maakt contact

Op 15 oktober is gezenderde bruine zenderkiek vrouw 76 vermoedelijk overleden in Mauritanië vlakbij de stad Rosso. De enige andere mogelijkheid voor de data die haar zender stuurt is dat ze haar logger is verloren, dat is echter erg onwaarschijnlijk. We gaan er dus van uit dat ze dood is.

76 was een bijzondere vrouw omdat ze als nestjong in 2010 al geringd was in Zeeland. We wisten haar geschiedenis vanaf dat ze een ei was tot ze uitvloog, maar zonder informatie over de periode totdat wij haar vingen en een zender gaven. Hopelijk kunnen we zorgen dat haar logger terugkomt naar Nederland en haar doodsoorzaak achterhalen.

Onze jongste gezenderde bruine kiekendief 71 heeft contact gemaakt na haar Sahara oversteek! Ze zit maar 40 km van de plek waar vrouw 76 dood ging. Dat betekent dat ze in het vruchtbare gebied rond de rivier de Senegal verblijft. Dit is haar eerste keer in Afrika en ze lijkt het gebied uitgebreid te verkennen. Van 23 tot 28 september vloog ze over de Sahara waarna ze stopte in het zuiden van Mauritanië. Daar bleef ze tot 18 oktober, maar maakte in de tussentijd nog wel een uitgebreide verkenningstocht van 2 tot 4 oktober naar het gebied waar ze 19 oktober opnieuw aan zou komen bij rivier de Senegal. Daar is ze nu nog steeds.

14-10-2019

Josef nu ook in Mali vlakbij Wiltrud!

Bruine zenderkiek Josef heeft weer contact gemaakt en hij zit in hetzelfde gebied als het vrouwtje Wiltrud. Josef begon 24 september aan zijn Sahara-oversteek en deed daar 6 dagen over. Hij maakte niet zoals veel grauwe kiekendieven een stopover in Noord-Afrika, maar vloog gestaag door naar het zuiden. Op 30 september kwam hij aan in het agrarische gebied rond Canal du Sahel in Mali. Hij was op 1 oktober maar 15 km verwijderd van Wiltrud! Zij komen uit hetzelfde broedgebied in de Hellwegbörde in Duitsland en zijn nu na duizenden kilometers migratie weer op bijna dezelfde plek aangekomen in Mali.

Zowel Josef als Wiltrud leggen heel weinig afstand af nu ze in geschikt habitat bivakkeren. Het lijkt erop dat ze beiden een gebied van maximaal 2 bij 2 km gebruiken om te foerageren en slapen. Als het voedselaanbod goed is, hoeven ze natuurlijk ook geen tientallen kilometers te vliegen.

08-10-2019

Wiltrud en 76 in verschillende landen, maar vergelijkbaar habitat!

Wiltrud heeft sinds de laatste update (03-10) geen grote afstanden afgelegd, maar wel de enorme hoeveelheid zand verwisseld voor de vruchtbare grond rond Canal du Sahel. Zij heeft de Duitse akkers dus vervangen voor Afrikaanse akkers in Mali! Wiltrud is 4500 km verderop maar heeft dus opnieuw uitzicht op het boerenland.

Het vrouwtje 76 uit Flevoland zit precies op de grens tussen Mauritanië en Senegal in het agrarisch gebied rond de rivier de Sénégal. Hemelsbreed zit er 1100 km tussen 76 en Wiltrud, maar ze hebben gekozen voor een heel erg vergelijkbaar habitat. Logisch ook natuurlijk want als het geschikt is voor akkerbouw in het klimaat van de Sahel is het voedselaanbod daar waarschijnlijk ook goed! Afgelopen drie nachten sliep zij daar steeds in hetzelfde veld, het zou toch mooi zijn als ze naast een zender ook een camera bij zich had om beelden met ons te delen.

De andere bruine kiekendieven zijn nog even buiten ons bereik.

03-10-2019

Wiltrud als eerst gezenderde bruine kiekendief over de Sahara?!

Wiltrud bleek geen hele wilde nacht beleeft te hebben op Ibiza. Ze heeft daar 18 september geslapen in een klein bosje vlakbij de luchthaven (zie kaartje). De volgende dag vloog ze gewoon weer door naar Noord-Afrika waar ze boven Algerije aan land kwam. Twee dagen bleef ze redelijk noordelijk hangen tot ze echt begon aan haar oversteek van de Sahara. Vanaf 22-09 tot en met 30-09 migreerde ze over de zee van zand en deed er dus 8 dagen over. Twee keer zo lang als grauwe zenderkiek Raymond (zie routes grauwe zenderkieken najaar 2019). Ze verblijft nu in Mali.

Tijdens de vorige update was het volwassen vrouwtje 76 net aangekomen in Marokko. Sinds toen is ze in kleine stapjes (…van 250 km!) verder naar het zuiden getrokken. Op 1 oktober vloog zo kort over de grens naar Mauritanië, maar kwam dezelfde dag weer terecht in de Westelijke Sahara.

27-09-2019

Gezenderde bruine kiekendieven bijna allemaal in Noord-Afrika!

Als enige van de gezenderde bruine kiekendieven was 70 nog niet begonnen aan haar reis naar het zuiden. Op 17-09 begon zij echter ook haar migratie en vloog meteen naar Frankrijk. Een groot gedeelte van haar tocht door Frankrijk komt verrassend veel overeen met de route die het jonge vrouwtje 71 volgde een paar dagen eerder. Zonder lange stopovers vloog zij meteen door naar Zuid-Spanje. Na een goede nachtrust vlak voor de oversteek van de Middellandse Zee trok ze door naar Algerije, waar ze nu nog is.

76 Vloog in drie dagen tijd van Parijs naar de Franse kust vlak onder Nîmes. Ze hield daar een stopover van 7 dagen. Ze lijkt daar heel plaatstrouw te zijn geweest aan één specifieke akker waar ze vijf nachten heeft doorgebracht. Niet onwaarschijnlijk is dat ze daar met tientallen andere kiekendieven samen overnachtte. Op 23 september vliegt ze weer verder en een dag later ging ze over de Spaanse grens. Vanaf dat moment volgt ze de kustlijn tot ze op 26 september over de Middellandse Zee naar Marokko vliegt waar ze vandaag nog verblijft.

De jongste van de bruine zenderkieken vrouwtje 71 vloog in ongeveer hetzelfde tempo als 76 over Frankrijk. Van 18 op 19 september sliep ze ehter in Zuid-Spanje in een bos op 1700 m hoogte en de volgende dag stak ze al voor haar allereerste keer de Middellandse Zee over. Hopelijk zullen er nog vele keren volgen! Op 20-09 kwam ze aan in Marokko en vloog in drie dagen tijd rustig verder door naar het zuiden. Haar laatste positie komt uit het oosten van Marokko. Haar zwaarste opdracht ligt dus nog voor haar, haar eerste oversteek van de Sahara.

Wiltrud was tijdens de laatste update niet ver van Stuttgart in Duitsland. Diezelfde dag 14-09 vloog ze nog naar Zwitserland en vlak voor de Franse grens overnachtte ze vlakbij het meer van Geneve in een bos op 1500 m hoogte. Vanaf de Franse kust maakte ze een relatief korte vlucht over de Middellandse zee waarna ze voor extra nachtrust koos voor verder over de Balearische Zee te vliegen. Haar laatste positie komt van Ibiza, of ze daar gestopt is om te feesten of uit te rusten weten we niet.

Josef vloog vanaf 14-09 in 5 dagen tijd door naar Zuid-Spanje. Na een dag een stopover gehouden te hebben, vloog hij verder zuidelijk en net als de anderen stopte hij niet ver van de kust en vloog pas over de Middellandse Zee na een nacht rust. Na zijn tocht van 170 km over water landde hij vlakbij luchthaven Oran es Sénia in Algerije. Zijn laatste positie is van iets zuidelijker in Algerije.

Konstantin vloog vanaf de Luxemburgse grens in 3 dagen tijd naar de Spaanse grens, vanaf dat moment ging hij in kleine stapjes langs de Spaanse kust. Op 19 september begon hij zijn vlucht over de Middellandse Zee en vloog de hele nacht door over het water en kwam vroeg in de ochtend op 20 september aan in Marokko. Op 22 september was hij nog steeds in Marokko.

14-09-2019

Start najaarstrek 2019 bruine kiekendieven

Het live kunnen volgen van de door ons gezenderde grauwe zenderkieken in Nederland en andere Europese landen heeft al een lange traditie. In de winter 2019-2020 kunnen wij ook voor het eerst de trekroutes van bruine kiekendieven live laten zien, dit omdat in de zomer van 2019, 7 bruine kiekendieven in Nederland en Duitsland van GPS-GSM-zenders werden voorzien! Bij de in eerdere jaren gezenderde bruine kiekendieven gebruikten wij GPS loggers; dit betekent dat we de data van de winterperiode pas na terugkeer van de vogels na het broedgebied uit konden lezen.

Inmiddels zijn 5 van de bruine zenderkieken op trek, en opmerkelijk is dat 2 daarvan gisteren in hetzelfde bos in Zuid-België overnachtten (zie beneden voor details)!

Het trekgedrag van bruine kiekendieven verschilt in meerdere opzichten van die van grauwe kiekendieven: Bruine vertrekken in het najaar later uit het broedgebied en keren in het voorjaar eerder weer terug. Grauwe kiekendieven zijn obligate Afrika-trekkers (geen enkele grauwe kiek blijft in de winter in Europa), de bruine kiek is hierin flexibeler. Het merendeel van hen overwintert wél in Afrika zuidelijk van de Sahara, maar sommigen (vooral juveniele vogels) verblijven in Europa en Noord-Afrika. Zo overwinteren bijvoorbeeld in Zeeland elk jaar rond de 100 bruine kiekendieven.

Drie van de gezenderde bruine kiekendieven zijn broedvogels in de Hellwegbörde in Noordrijn-Westfalen, waar wij al meerdere jaren samen met de lokale kiekendievenbeschermers van de Arbeitgemeinschaft Biologischer Umweltschutz met zenderonderzoek aan kiekendieven bezig zijn. Een bericht over de laatste vangactie in de Hellwegbörde kan je hier teruggelezen.

De overige bruine zenderkieken komen uit een nieuw onderzoek dat een initiatief is van Ralph Buij van Wageningen Environmental Research in opdracht van Provincie Flevoland en met Kennisbasis financiering van LNV. Dit wordt uigevoerd in samenwerking met GKA. Het hoofdzakelijke doel van dit project is om de interacties van bruine kiekendieven met windmolens in Flevoland te onderzoeken. In 2019 werden in Flevoland vier bruine kiekendieven gezenderd waarvan op dit moment nog 3 in leven zijn.

Flevoland

70 is een adult vrouwtje. Zij broedde in 2019 in de Noordoostpolder in een rietkraag van een watergang nabij de kust van het IJsselmeer. Na het uitvliegen van haar (minstens) 2 jongen heeft ze zich van de Noordoostpolder naar De Friese Meren verplaatst. Op 08-09 is zij daar vandaan vertrokken en verblijft sindsdien in agrarisch gebied in Zuid-Holland (nog niet op de kaart te zien).

76 is een ander adult vrouwtje die ook in een rietkraag van een watergang in de Noordoostpolder broedde. Toen ze eind juni gevangen en gezenderd werd bleek dat ze al geringd was: Zij kroop in 2010 in Zeeland uit het ei! 76 verbleef na het uitvliegen van haar (minstens) 3 jongen in de Noordoostpolder. Gisteren (13-09) is zij daar vandaan in zuidelijke richting vertrokken. Vanmiddag was ze al in Frankrijk, bijna ter hoogte van Parijs.

71 is een juveniel vrouwtje die in de Noordoostpolder in het buurnest van 76 geboren werd (500 m afstand). Na het uitvliegen bleef ze nog enkele weken in de omgeving van het nest, maar eind juli verplaatste zij zich naar de Friese noordkust waar ze de afgelopen weken tussen Harlingen en het Lauwersmeer rondzwierf.

Eind augustus maakte zij een spectaculaire rondtocht: op één dag vanuit Holwerd langs Ameland, Terschelling, Vlieland, Texel en de hele Hollandse kust tot Den Haag; de volgende dag terug naar het Noordoosten tot aan Flevoland; en op de derde dag terug naar de Friese Noordkust (zie kaartje). Gisteren (13-09) is ze daar vandaan vertrokken en vloog bijna 400 km tot het Zuiden van België, waar ze samen met 76 (en misschien nog meer bruine kiekendieven) in een bos overnachtte. De slaapplaatsen waren ongeveer 700 m uit elkaar. Opvallend is dat de trekroutes van 76 en 71 gisteren heel synchroon waren, en het is niet uit te sluiten dat ze (een stukje) samen getrokken zijn. (Zeker weten wij het niet omdat 71 wegens een slechte batterijstand met een tijdelijk lage resolutie GPS punten verzamelde).

Hellwegbörde (DE)

Josef is een opvallend donker mannetje, die in 2019 in een wintergraanveld in de Hellwegbörde broedde en 5 jongen groot wist te brengen. Hij is op 10 september uit het broedgebied vertrokken en recht naar Zuidwesten getrokken. De dag daarop bereikte hij al Noord-Frankrijk. Vanochtend (14-09) was hij nabij Bar-le-Duc in Lotharingen.

Konstantin is een lichtgekleurd mannetje. Hij broedde 2019 op maar 800 m afstand van Josef, ook in wintergraan. Ook zijn nest was (dankzij nestbescherming) succesvol, met 4 uitgevlogen jongen. Konstantin is gistermiddag (13-09) uit het broedgebied vertrokken en was vanochtend op de grens tussen Duitsland en Luxemburg.

Wiltrud broedde ook in wintergraan in de Hellwegbörde. Helaas werden haar jongen begin juli gepredeerd. Rond 2 weken daarna heeft zij het broedgebied verlaten en vloog naar Noord-Duitsland. Ze verbleef daar grotendeels aan de Elbe ca. 70 km oostelijk van Hamburg, maar maakte daar vandaan ook grotere uitstapjes naar het Oosten en Zuidwesten. Op 08-09 vertrok ze vanaf de Elbe richting het Zuiden. Vandaag (14-09) was ze in de Duitse deelstaat Baden-Württemberg oostelijk van Stuttgart.