Van 2020 t/m 2022 worden binnen het pilotproject ‘Natuurrijke slaperdijken Groningen’ 50 hectare slaperdijken in Oost- en Noord-Groningen extensief beheerd, zijn vier vogelakkers aangelegd en is op 25 locaties struweel aangeplant. Op deze manier willen de bedenkers en uitvoerders van dit project, Landschapsbeheer Groningen, Vogelbescherming Nederland en Grauwe Kiekendief – Kenniscentrum Akkervogels de natuur- en landschapswaarden van slaperdijken en hun directe omgeving versterken. Hiervan zullen naar verwachting niet alleen struweelvogels maar biodiversiteit van bodemorganismen tot blauwe kiekendief, velduil en ruigpootbuizerd profiteren.

Binnen een dynamisch en veranderlijk agrarisch landschap zijn slaperdijken, rustende lineaire structuren. In de provincie Groningen alleen is maar liefst 180 km aan oude zee- en slaperdijken te vinden. Waar ze ooit het land beschermden tegen de zee is hun waterkerende functie komen te vervallen door de aanleg van nieuwe dijken. In de afgelopen decennia is daarom hun functie veranderd naar primair landbouwkundig en wordt het grootste gedeelte begraasd of gebruikt voor de productie van ruwvoer. Hier liggen kansen om cultuurhistorie, landbouw, landschap en biodiversiteit opnieuw te verbinden en leefgebieden van flora en fauna te versterken.

Veldstruweel, extensief beheer van de dijken en vogelakkers

De drie maatregelen die binnen de pilot worden aangelegd en onderzocht zijn: aanplant van veldstruweel, een extensiever maai- en begrazingsregime en de aanleg van vogelakkers. De aanplant van robuuste struweelhagen over de gehele breedte van de slaperdijk zal jaarrond schuil- en nestgelegenheid bieden aan vogels en insecten. Het extensievere maai- en begrazingsbeheer van de dijken leidt naar verwachting tot meer biodiversiteit. Enkele dijkvakken met extensief beheer worden uitgebreid met aangrenzende vogelakkers, om foerageergebied te bieden voor muizenetende roofvogels als ruigpootbuizerd, blauwe kiekendief en velduil.

Monitoring

Er wordt intensief gemonitord wat de effecten van de uitgevoerde maatregelen zijn op vegetatie, insecten, muizen en vogels. Het doel van de monitoring is het beheer zo goed mogelijk te optimaliseren ten behoeve van de natuurwaarden van de slaperdijken. In de winter 2019/2020 zijn de eerste wintervogeltellingen uitgevoerd als een soort ‘nulmeting’ van vóór de maatregelen. In minder muizenrijke jaren verwachten we dat de extensief beheerde slaperdijken een belangrijke bijdrage zullen leveren aan de verbetering van de voedselsituaties voor in het Waddengebied overwinterende velduilen en blauwe kiekendieven.

Het zal even duren voordat de positieve effecten van de struweelaanplant zichtbaar worden. Het struweel heeft immers tijd nodig om zich te ontwikkelen. Maar via de tot nu toe uitgevoerde tellingen weten we al dat vogels veel gebruik maken van al bestaand struweel. Zo werd in de winter 2019/2020 zelfs de zeldzame grauwe gors, die als broedvogel uit Nederland verdwenen is, in een struik langs een slaperdijk in Oost-Groningen gezien. Ook tal van andere soorten zullen van de nieuw aangeplante struweelhagen profiteren, waaronder roodborsttapuit, grasmus en kneu. Het struweel voorziet voor deze soorten in nestgelegenheid, zangposten en voedsel. Tijdens de broedvogelmonitoring in de zomer van 2020 konden we al tien territoria van de roodborsttapuit noteren. Deze soort zal ongetwijfeld ook dankbaar gebruik gaan maken van de nieuw aangelegde veldstruwelen. Deze eerste observaties zijn zeker hoopgevend en we kijken ernaar uit de komende jaren de ontwikkelingen nauwkeurig te volgen. We hopen dat dit binnen en buiten Groningen inspiratie biedt voor een beter beheer van slaperdijken, dat bijdraagt aan gunstige omstandigheden voor biodiversiteit.

Deltaplan Biodiversiteitsherstel

Het pilotproject sluit nauw aan op de aanpak die wordt voorgestaan in het Deltaplan Biodiversiteitsherstel. Kern van deze aanpak is brede samenwerking tussen boeren, terreinbeheerders, particulieren, onderzoekers en overheden, én dat iedereen deze grondgebruikers kan stimuleren, inspireren en waarderen voor hun prestaties die bijdragen aan gunstige omstandigheden voor biodiversiteit.

29-jun-2019 Waddenfonds investeert in natuurrijkere slaperdijken in Groningen

10-apr-2020 Pilotproject ‘Natuurrijke slaperdijken Groningen’ van start

Het project ‘Natuurrijke slaperdijken Groningen’ is een samenwerking tussen Landschapsbeheer Groningen, Vogelbescherming Nederland en Grauwe Kiekendief – Kenniscentrum Akkervogels.

De pilot ‘Natuurrijke slaperdijken Groningen’ wordt financieel mogelijk gemaakt door een bijdrage uit het Waddenfonds, met cofinanciering van het Bettie Wiegman Fonds, de Tides Foundation, de Provincie Groningen en een particuliere gever.